Η ικανότητα να αγαπάμε κρύβεται στην παιδική ηλικία

Η ικανότητα να εμπιστευόμαστε, να αγαπάμε και να επιλύουμε τις συγκρούσεις με αγαπημένους, αρχίζει στην παιδική ηλικία-πολύ νωρίτερα από ότι μπορεί να πιστεύει κάποιος. Αυτό προκύπτει από νέα επισκόπηση που δημοσιεύεται στο περιοδικό «Current Directions in Psychological Science».

Οι διαπροσωπικές εμπειρίες με τη μητέρα, τους πρώτους 12 έως 18 μήνες προβλέπουν τη συμπεριφορά στις ενήλικες συντροφικές σχέσεις 20 χρόνια αργότερα, δηλώνει ο συγγραφέας, ψυχολόγος Jeffry A. Simpson, με τους συναδέλφους του Πανεπιστημίου της Μινεσότα, W. Andrew Collins και Jessica E. Salvatore.

Σημειώνουν ότι πριν μπορέσουμε να θυμηθούμε, πριν έχουμε γλώσσα για να περιγράψουμε και με τρόπους που δεν έχουμε επίγνωση, οι σιωπηρές συμπεριφορές καταγράφονται στον εγκέφαλο σχετικά με το πώς θα μας μεταχειριστούν ή πόσο αξίζουμε αγάπη και στοργή.

Ενώ αυτές οι συμπεριφορές μπορούν να αλλάξουν με νέες σχέσεις, ενδοσκόπηση και θεραπεία, σε περιόδους στρες, οι παλιές στάσεις συχνά επανεμφανίζονται. Το νεογνό που υπέστη κακομεταχείριση γίνεται ο αμυνόμενος διαπληκτιζόμενος. Το μωρό του οποίου η μητέρα ήταν υποστηρικτική, λύνει τα προβλήματα και είναι σίγουρο για την καλή θέληση του άλλου.

Ο Simpson εξηγεί ότι οι άνθρωποι βρίσκουν έναν τρόπο προσαρμοστικό και με συνοχή και όσο καλύτερα μπορούν, για να ανταποκριθούν στο τρέχον περιβάλλον με βάση αυτό που τους συνέβη στο παρελθόν. Αυτό που σας συνέβη ως μωρό επηρεάζει τον ενήλικα που είστε. Δεν πρόκειται για νέα ιδέα στην ψυχολογία αλλά λείπουν ισχυρές αποδείξεις:

Οι Simpson, Collins και Salvatore παρέχουν τις ενδείξεις ερευνώντας τις σχέσεις μεταξύ μητέρας-νεογνού και αργότερα συντροφικές σχέσεις ως μέρος της έρευνας Minnesota Longitudinal Study of Risk and Adaptation. Μελέτησαν 75 παιδιά μητέρων χαμηλού εισοδήματος που αξιολόγησαν από τη γέννηση μέχρι την αρχή των 30 ετών, περιλαμβανομένων των στενών φίλων και των συντρόφων.

Όταν τα παιδιά ήταν νεογνά, τέθηκαν σε παράξενες ή στρεσογόνες καταστάσεις με τις μητέρες τους, για να ερευνηθεί πόσο ασφαλής ήταν ο δεσμός μητέρας-παιδιού. Από τότε, τα παιδιά, που τώρα είναι ενήλικες, επέστρεφαν τακτικά για αξιολόγηση της συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξής τους. Οι συγγραφείς εστίασαν στις ικανότητές τους και την ευλυγισία στη λύση των συγκρούσεων με συμμαθητές, καλύτερους φίλους στην εφηβεία και τέλος ερωτικούς συντρόφους.

Μέσω πολλαπλών αναλύσεων, η έρευνα αποκάλυψε ενδείξεις της πρώιμης εγγραφής-επιβεβαιώνοντας παλαιότερες θεωρίες. Ωστόσο, τα ευρήματα ξεφεύγουν επίσης από τις ιδέες των προηγούμενων. Ο Simpson δήλωσε ότι ανακάλυψε αδύναμο αλλά σημαντικό νήμα μεταξύ του νεογνού στην αγκαλιά της μητέρας και της 20χρονης στην αγκαλιά του εραστή. Ωστόσο, ένα γεγονός του έκανε εντύπωση με το πέρασμα των χρόνων. Είναι συχνά δυσκολότερο να βρεθούν ενδείξεις για σταθερή συνέχεια παρά για αλλαγή σε πολλές μετρήσεις.

Τα καλά νέα: Αν μπορείτε να αποσαφηνίσετε τι είναι τα παλιά μοντέλα και τα περιγράψετε λεκτικά και αν έχετε σχέση με αφοσιωμένο αξιόπιστο άνθρωπο, δηλώνει ο Simpson, μπορεί να καταφέρετε να αναθεωρήσετε τα μοντέλα σας και να ρυθμίσετε τη συμπεριφορά σας διαφορετικά.

Οι παλιές συνήθειες μπορεί να ξεπεραστούν. Ένα προδομένο μωρό μπορεί να γίνει πιστό. Ένα μωρό που δεν έχει αγαπηθεί μπορεί να μάθει να αγαπά.

Πηγή: iatronet

Από πότε ο σεβασμός ανάμεσα στα δύο φύλα έγινε κλισέ;

Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου το εξής άρθρο στο περιοδικό LIFO. Αφορά την ισότητα και το σεβασμό μεταξύ των δύο φύλων, και κατά πόσο μερικές γυναίκες θεωρούν κάτι τέτοιο ενάντια στη θηλυκή τους φύση και τον... παραδοσιακό τους ρόλο ως γυναίκες. 
Δεν χρειάζεται περαιτέρω σχολιασμός. 
Απλά διαβάστε το και προβληματιστείτε. 

"Αγαπητή Α, μπα; δουλεύω σε μια από τις πιο παλιές και αξιοσέβαστες φεμινιστικές οργανώσεις της Αγγλίας. Το πρόβλημά μου είναι ότι κάθε φορά που ξεστομίζω τη λέξη φεμινιστική στην Ελλάδα όλες οι χανούμισσες δαιμονίζονται αυτόματα χρόνια τώρα. Έχω ακούσει ένα σωρό βλακείες από το εγώ πάντως να ξέρεις δεν είμαι φεμινίστρια, μέχρι αυτά χαλάσανε τους άντρες μας κτλ. Έχω απαντήσει με χίλιους τρόπους, αναλόγως τα κέφια. Έχω αποφύγει να πω τη λέξη-δαίμονα, αλλά φέτος στις διακοπές πρώτη φορά αγανάκτησα. Βαρέθηκα, τι να κάνω; Να αρχίσω να μοιράζω κοτετσόσυρμα στις κότες; Κυρίως με στεναχωρεί η αντίδραση αυτή όταν προέρχεται από μορφωμένες κοπέλες διαφόρων ηλικιών, δεν έχω να πω κάτι εναντι-Eυγενία

Όσο το διάβαζα τόσο μου ανέβαινε το αίμα στο κεφάλι. Δε μπορώ να καταλάβω πότε έγινε αξιογέλαστο να μιλάς για ισότητα, πώς γίνεται διάφορες «διάσημες» να μπορούν να διατυμπανίζουν περήφανα «εγώ δεν είμαι φεμινίστρια, τιμώ τη θηλυκότητά μου» και να μην τις παίρνουν με γιαούρτια. Τι να πω; Φαίνεται ότι μερικές νομίζουν ότι επειδή έχουν το «δικαίωμα» να φοράνε τακούνια και στρινγκ δεν υπάρχει κάτι άλλο να κατακτήσουν – ορίστε, φοράμε ό,τι θέλουμε, οδηγάμε, ψηφίζουμε, τι άλλο έχει μείνει;

Συμπάσχω και κατανοώ την αγανάκτησή σου. Ας δοκιμάσουμε να ξεχάσουμε τη θέση της γυναίκας παγκόσμια, γιατί θα μας φύγει το κεφάλι. Ας πούμε ότι αυτές οι γυναίκες που περιγράφεις νοιάζονται μόνο για την Ελλαδίτσα τους και για τίποτε άλλο στον κόσμο!

Όταν ο πεθερός αποθαρρύνει το γαμπρό να τις παντρευτεί επειδή δεν έχουν «ούτε ένα σπίτι», ίσως αναρωτηθούν. Όταν ο άντρας τους απαιτήσει να μοιράζονται όλα τα έξοδα στα δύο αλλά ταυτόχρονα γκρινιάζει ότι «το σπίτι είναι μπουρδέλο», ίσως αναρωτηθούν. Όταν ο άντρας τους τις ενθαρρύνει να δουλεύουν γιατί «τα έξοδα είναι πολλά» αλλά περιμένει κάθε μέρα φαγητό και τις κατηγορήσει ότι «δεν είναι καλές μάνες», ίσως αναρωτηθούν. Ίσως όταν τολμήσουν να πουν ότι δεν θέλουν να θηλάσουν και τις αντιμετωπίσουν σαν παιδοκτόνους, να αναρωτηθούν. Ίσως όταν κλάψει το μωρό  για εκατοστή φορά μέσα στη νύχτα και ο άντρας τους πει «ξύπνα, κλαίει το μωρό» και αλλάξει πλευρό, να αναρωτηθούν. Ίσως όταν αφιερώσουν άπειρες ώρες στο γραφείο και δε γίνουν ποτέ διευθύντριες, να αναρωτηθούν. Ίσως όταν η μητέρα τους πει (με περηφάνια!) «τι τη θες την καθαρίστρια, εγώ όλα μόνη μου τα κατάφερα,» να αναρωτηθούν. Ίσως όταν κανονίσουν να πάνε ταξίδι και ακούσουν από τις φίλες τους «και θα αφήσεις τα παιδιά μόνα τους τρεις μέρες;» να αναρωτηθούν. Ίσως όταν η πεθερά τους επαναλάβει για χιλιοστή φορά πώς τρώει ο Γιωργάκης τα γεμιστά, να αναρωτηθούν. Ίσως όταν ο Γιωργάκης τους πάρει για δώρο γενεθλίων μια σιδερώστρα, να αναρωτηθούν.

Ίσως όταν τολμήσουν να παραπονεθούν και οι μάνες τους απαντήσουν «η θέση σου είναι δίπλα στον άντρα σου», να αναρωτηθούν.

Αν δεν αναρωτηθούν και τότε, ευτυχώς που υπάρχουν γυναίκες σαν κι εσένα."

'Όμοιος ομοίω αεί πελάζει'

Αλήθεια, τα αντίθετα έλκονται; Έτσι σκέφτεται μεγάλο μέρος της σημερινής (ποπ) κουλτούρας. Ταινίες όπως το Pretty Woman και The Notebook δείχνουν ότι τα ζευγάρια που δεν έχουν σχεδόν τίποτα κοινό μεταξύ τους προορίζονται οι ένας για τον άλλον. Όμως, οι ψυχολογικές μελέτες δίνουν μια διαφορετική εικόνα. Όταν οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα επιλογής, αναζητούν τους ανθρώπους που τους μοιάζουν. Οι ψυχολόγοι αποκαλούν αυτό το φαινόμενο έλξη της ομοιότητας και αυτό συναντάται σε πολλούς πολιτισμούς.

Η έλξη της ομοιότητας είναι ιδιαίτερα έντονη στα ρομαντικά ζευγάρια. Για παράδειγμα, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, μία έρευνα στο Σικάγο συνέλεξε δεδομένα για να ανακαλύψει πού και πώς οι Αμερικανοί συναντούν τους/τις συντρόφους τους. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι "οι άνθρωποι αναζητούν ή βρίσκουν συντρόφους που τους μοιάζουν και συντρόφους, με τους οποίους μπορούν να συγκριθούν «ποιοτικά».  Η μεγάλη πλειοψηφία των γάμων παρουσιάζουν αυτή την ομοιότητα για σχεδόν όλα τα χαρακτηριστικά μετρήθηκαν, που περιλαμβάνουν από την ηλικία για την εκπαίδευση μέχρι την εθνικότητα."

Το ίδιο ισχύει και για τους φίλους μας. Μία  πρόσφατη μελέτη στο Wellesley College και το Πανεπιστήμιο του Κάνσας αποδεικνύει κάτι τέτοιο. Οι ερευνητές ενδιαφέρονταν για το πώς η κοινωνική πολυμορφία του κολεγίου μπορεί να επηρεάσει τις κοινωνικές σχέσεις: Μήπως τα σχολεία με μεγαλύτερη κοινωνική πολυμορφία μπορούν να οδηγήσουν και σε διαφορετικές σχέσεις;

Διεξήχθη σύγκριση των σχέσεων των μαθητών σε ένα μεγάλο κρατικό πανεπιστήμιο (University of Kansas) με τέσσερα μικρά κολέγια στο Κάνσας. Ζητήθηκαν από τους μαθητές τα δημογραφικά τους στοιχεία, αλλά και στάσεις και πεποιθήσεις γύρω από ποικίλα θέματα (απόψεις για τον έλεγχο των γεννήσεων και κατανάλωσης οινοπνεύματος από ανηλίκους, για παράδειγμα). Βρήκαν ότι η "μεγαλύτερη ανθρώπινη ποικιλομορφία εντός ενός περιβάλλοντος οδηγεί σε λιγότερο προσωπική διαφορετικότητα." Οι φοιτητές στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας, με άλλα λόγια, τείνουν να δημιουργήσουν πιο ομοιογενείς κοινωνικές ομάδες σε σύγκριση με τους συνομηλίκους τους σε μικρότερα σχολεία. Αυτό σημαίνει, κατά ειρωνεία της τύχης, ότι όσο περισσότερες ευκαιρίες υπάρχουν για να ακολουθήσει και να επιλέξει κανείς διαφορετικές σχέσεις τόσο μεγαλύτερη είναι η τάση να κλίνει προς ομοϊδεάτες.

Αυτό μπορεί να είναι ένα πρόβλημα. Αρκετές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν κατά την τελευταία δεκαετία δείχνουν τη σημασία της πνευματικής διαφορετικότητας. Μια ανάλυση των πτυχιούχων του Stanford Business School διαπίστωσε ότι "οι επιχειρηματίες με πιο «ποικιλόμορφα» και «διαφορετικά» κοινωνικά δίκτυα πετυχαίνουν τρεις φορές υψηλότερη επίδοση στον άξονα της καινοτομίας, γεγονός που υποδηλώνει ότι η δυνατότητα πρόσβασης σε «μη-προσβάσιμες πληροφορίες από τους ομοίους» είναι μια πολύ σημαντική πηγή νέων ιδεών." Μια τέτοια ανοχή και αναζήτηση της διαφορετικότητας αναγκάζει το άτομο να σταματήσει να επαναπαύεται στα πιστεύω του και τα στεγανά του, και να ανοίξει τους ορίζοντές του. Κάτι τέτοιο αυτόματα ανοίγει μπροστά του περισσότερους δρόμους προς την εξέλιξή του. 

Στο πλαίσιο του γάμου η έλξη της ομοιότητας είναι ένας θετικός παράγοντας. Οι γάμοι συνήθως πετυχαίνουν όταν εμπλέκονται δύο ομοϊδεάτες. Η ομοιότητα των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας είναι μια καλή ένδειξη συζυγικής σταθερότητας και ευτυχίας. Στην πραγματικότητα, είναι ιδιαίτερα απίθανο για τα άτομα με ανόμοια προσωπικότητες να έλκονται μεταξύ τους. Δεν είναι απλώς ότι τα αντίθετα δεν έλκονται: Συχνά απωθούνται κιόλας.

Αν τα αντίθετα δεν έλκονται με ρομαντικό-ερωτικό τρόπο, γιατί έχουμε μια τέτοια τάση να πιστεύουμε ότι έτσι γίνεται; Κυρίως, επειδή εμείς οι άνθρωποι αγαπάμε τις ρομαντικές ιστορίες. Από το Ρωμαίος και Ιουλιέτα και Wall-E και το Katniss και Peeta, δεν μπορούμε παρά να φαντασιωνόμαστε ζευγάρια εραστών που έζησαν έναν ματαιωμένο έρωτα. Δυστυχώς, επειδή αυτά τα σενάρια θυσιάζουν την πραγματικότητα για λίγο περισσότερο πάθος και καρδιοχτύπι, η αντίληψή μας για τις ρομαντικές σχέσεις είναι σε μεγάλο βαθμό διαστρεβλωμένη. Δεν έχουν όλες οι ιστορίες αίσιο τέλος. Πολλές φορές, επίσης, συνειδητά ή ασυνείδητα, θέλουμε να ζήσουμε έναν έρωτα δίχως αύριο, αλλά με πολύ πάθος, ένταση, ματαίωση και εγκατάλειψη. Ναι, πολλές φορές ο άνθρωπος αναζητάει τον πόνο και το δράμα, ενώ ακριβώς δίπλα του θα μπορούσε να "τρέξει" μία σχέση περισσότερο συμβατή και ταιριαστή σε αυτόν. Ίσως πιστεύει ότι δεν του αξίζει μία αληθινή αγάπη. Ίσως πάλι βρίσκει τη ζωή του ανιαρή και θέλει να της προσθέσει λίγη ..δράση. Για όποιο λόγο κι αν το επιλέξει, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι έχει ξεκινήσει μία μάχη με τις πιθανότητες. Με τις λίγες πιθανότητες η σχέση αυτή να κρατήσει και να ευδοκιμήσει. Όλα εξαρτώνται από το τι αναζητά κανείς.   

Εν συντομία, λοιπόν, οι ρομαντικές σχέσεις ευδοκιμούν μέσα στην ομοιότητα. Το αντίθετο ισχύει για τους κοινωνικούς και επαγγελματικούς σας κύκλους: όταν πρόκειται για την παραγωγή ιδεών, δημιουργικότητα ή επιχειρηματικότητα, διανοητικά διαφορετικοί κοινωνικοί κύκλοι είναι το κλειδί για την επιτυχία.