Facebook και Κατάθλιψη. Αλήθεια ή Μύθος;

Με την αυξανόμενη χρήση των sites κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, οι ανησυχίες σχετικά με τις συνέπειες για τους εφήβους έχουν επίσης αυξηθεί. Οι ανησυχίες αφορούν κυρίως τον εκφοβισμό (bullying), τα θέματα της ιδιωτικής ζωής, την εικόνα του σώματος, ακόμα και την κατάθλιψη, αλλά τι αναφέρουν οι ίδιοι οι έφηβοι σχετικά με τις επιπτώσεις της κοινωνικής δικτύωσης;

Τα άτομα που μπαίνουν στην εφηβεία βρίσκονται στο στάδιο της μεγάλης μετάβασης από την εστίαση στους γονείς και την οικογένεια σε αυτήν προς τους συνομηλίκους. Οι συνομήλικοι γίνονται ολοένα και πιο σημαντικοί στη ζωή τους, και η δημιουργία αλλά και η διατήρηση μίας φιλίας είναι μία από τις κύριες προκλήσεις στην εφηβεία. Μέχρι τώρα οι περισσότερες έρευνες σχετικά με την κοινωνική ανάπτυξη είχαν επικεντρωθεί στην πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση. Πρόσφατα, συνέβη μια μετατόπιση από τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με τους συνομηλίκους  στην πραγματική ζωή προς την κοινωνική αλληλεπίδραση μέσα σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης , όπως το Facebook. Η σημερινή γενιά είναι η πρώτη που μεγαλώνει με τους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης ως αναπόσπαστο μέρος της ζωής τους. Οι έφηβοι κάνουν μεγάλη χρήση των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης: σχεδόν το 75% των εφήβων έχουν ένα προφίλ σε υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης και περισσότεροι από τους μισούς συνδέονται στο προφίλ τους καθημερινά. Ένα μεγάλο μέρος της κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης των εφήβων συμβαίνει online. Πώς η online συμπεριφορά των εφήβων σχετίζεται με την offline κοινωνική συμπεριφορά; Οι έφηβοι βιώνουν τις αρνητικές συνέπειες της χρήσης των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης;

Μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι η online συμπεριφορά των εφήβων είναι παρόμοια με την offline συμπεριφορά. Τα άτομα που εμφανίζουν περισσότερο κοινωνική συμπεριφορά online, συμπεριφέρονται με παρόμοιο τρόπο και offline (Wright & Li, 2011). Το ίδιο ισχύει και για περισσότερο αρνητικές συμπεριφορές, όπως η επιθετικότητα. Σύμφωνα με μια έρευνα σε πάνω από 1000 Αμερικανούς εφήβους ηλικίας 13-17, δεν υπήρχαν διαφορές μεταξύ των εφήβων οι οποίοι είναι ‘παθιασμένοι’ χρήστες των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης και των εφήβων που δεν είναι. Οι περισσότεροι έφηβοι δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται ότι η χρήση ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης τους κάνει να αισθάνονται διαφορετικά, για παράδειγμα, όσον αφορά το επίπεδο της αυτοπεποίθησης ή τη διάθεσή τους. Άρα, οι ιστότοποι κοινωνικής δικτύωσης δεν τους μετατρέπουν σε κάτι άλλο από αυτό που πραγματικά είναι, ούτε μπορούν να τους προκαλέσουν ψυχολογικά προβλήματα αν δεν έχουν ήδη μία σχετική προδιάθεση. Έτσι, αν κάποιος αποδίδει ένα περιστατικό κατάθλιψης στο facebook, προφανώς θα πρέπει να λάβει υπόψη του και τη ζωή του εφήβου offline, καθώς εκεί κυρίως βρίσκονται οι πρωταρχικές πηγές αυτής της νόσου, και ενισχύθηκαν εκ των υστέρων με μία παρόμοια (ανασφαλή, εσωστρεφή, ενοχική...) συμπεριφορά στο facebook.  

Είναι ενδιαφέρον ότι οι έφηβοι που δηλώνουν ότι οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν την κοινωνική και συναισθηματική τους ευημερία αναφέρουν κυρίως θετική επίδραση. Λένε ότι τους κάνει να αισθάνονται λιγότερο ντροπαλοί και να έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Επιπλέον, περισσότερο από το ήμισυ των εφήβων δήλωσαν ότι η χρήση των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης τους έκανε να αισθάνονται περισσότερο συνδεδεμένους με τους φίλους και την οικογένειά τους. Σχεδόν οι μισοί από τους εφήβους, ωστόσο, αναφέρουν ότι ο αγαπημένος τρόπος επικοινωνίας τους με τους συμμαθητές τους είναι η πρόσωπο-με-πρόσωπο επικοινωνία, καθώς λένε ότι είναι πιο διασκεδαστικό, και είναι πιο εύκολο να καταλάβουν τι εννοούν οι άλλοι.

Αν και οι ανησυχίες σχετικά με τις αρνητικές επιπτώσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σε εφήβους θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη, φαίνεται ότι, οι περισσότεροι έφηβοι βιώνουν κυρίως θετικές επιδράσεις από τη χρήση κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης. Με την αυξανόμενη χρήση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης, η παρακολούθηση της επιρροής τους σε απευθείας συσχέτιση με την κοινωνική αλληλεπίδραση και την κοινωνική- συναισθηματική ανάπτυξη σε μία πιο μακροπρόθεσμη βάση είναι μια ενδιαφέρουσα ιδέα για μελλοντική έρευνα.

Πηγή: http://www.leidenpsychologyblog.nl