Η ανθρώπινη σχέση είναι ένα παιχνίδι για δύο. Σε ανθρώπινες ιστορίες όμως που παράγουν θέση θύματος, κατά κανόνα και κατά τουλάχιστον ένα μέρος, το θύμα είναι πλάσμα διπλής όψεως. Το ίδιο το θύμα δηλαδή τροφοδοτεί το παιχνίδι που παράγει θέση θύματος με πολλούς τρόπους. (Το "γιατί" θα το βρεις εδώ) Υπάρχουν μάλιστα δύο κύριες και πολύ συνηθισμένες εκδοχές παιχνιδιών, όπου το θύμα συμβάλλει καθοριστικά στην τύχη του:
Στη πρώτη εκδοχή βρίσκουμε το συναινούν θύμα. Δηλαδή, έναν άνθρωπο που με τη στάση του και με τις πράξεις του, με όσα έμπρακτα υποστηρίζει και αρνείται, τροφοδοτεί και διαιωνίζει το συγκεκριμένο παιχνίδι - κατά κανόνα συνοδεύοντας τη στάση του με διάφορες εκλογικεύσεις. Η πονεμένη μάνα, αυτή κι αν έχει δικαιολογίες και στερεότυπα να επικαλεστεί ("Είμαι μάνα!") προκειμένου να δικαιολογήσει την αδυναμία της να βάλει φρένο στην ανεπίτρεπτη συμπεριφορά του παιδιού της απέναντί της. Και η κακοποιημένη γυναίκα που "δεν μπορεί να τον αφήσει", είτε γιατί "τον αγαπώ", είτε γιατί "σκέφτομαι τι θα απογίνει χωρίς εμένα", συχνότατα έχει πολλά να μαρτυρήσει για τη λογική του συναινούντος θύματος, που ζει στη διπλανή μας πόρτα.
Στη δεύτερη εκδοχή αυτό που συναντάμε είναι ο θύτης θύμα. Έχει δύο παραλλαγές:
Στην πρώτη παραλλαγή συναντάμε το σύνδρομο του Σαμψών. Δηλαδή, έναν άνθρωπο ο οποίος, αφού δεν γίνεται το δικό του, άρα είναι "το θύμα", προτιμά να καταστρέψει τα πάντα -δηλαδή μετατρέπεται σε "θύτη". Αυτό το σύνδρομο το συναντάμε με αυξημένη συχνότητα στις άψυχες σχέσεις, όπου δύο άνθρωποι σαπίζουν μαζί επειδή κανείς δεν έχει το κουράγιο να θάψει μία νεκρή σχέση, καθώς και σε βίαιους χωρισμούς, με τη λογική "δεν θα σε χαίρομαι εγώ, δεν θα σε χαίρεται κανείς" (θέματα διατροφής, ανατροφής του παιδιού και διατάραξη της οικιακής γαλήνης του τέως συντρόφου είναι οι κύριες μορφές του σε αυτή την περίπτωση. Στο "σύνδρομο του Σαμψών" ο θύτης-θύμα έχει πάντοτε επίγνωση του τι κάνει- απλώς, του είναι αδύνατο να το αποφύγει ή να στερηθεί την απόλαυση του κακού που κάνει.
Στην δεύτερη παραλλαγή, αντίθετα, ένας άνθρωπος καταρχήν ανεπιγνώτως προκαλεί κακό στους άλλους και στον εαυτό του με τον εξής τρόπο: Κάνει ό,τι μπορεί ώστε να βρεθεί στη θέση του θύματος των περιστάσεων, των άλλων ανθρώπων, των μηχανισμών, του συστήματος - κατά κανόνα, αρχίζοντας αυτός ο ίδιος εχθροπραξίες, που η έκβασή τους είναι προδιαγεγραμμένη και τα σπασμένα θα τα πληρώσει ο ίδιος. Παιδιά με βίαιες ή παραβατικές συμπεριφορές, χρήστες ουσιών, στην οδό της σχολικής αποτυχίας... είναι οι πιο τυπικές όσο και τραγικές μορφές αυτής της παραλλαγής του υποδείγματος "θύτης-θύμα" που θα το χαρακτηρίζαμε σύνδρομο του Γολγοθά: Αρνούνται, πονούν, ενοχοποιούν, παγιδεύουν και πληγώνουν τους άλλους μέσα από τη δική τους θυματοποίηση, χωρίς επίγνωση του πόσο θα κοστίσει σ'αυτά τα ίδια μία τέτοια πορεία. Στους μεγαλύτερους, αλκοολισμός, τοξικομανίες και παραβατικότητα καθώς και ανοιχτές ή συγκαλλυμένες απόπειρες αυτοκτονίας είναι το αντίστοιχο και ετεροκαταστροφικό σχήμα "θύτης-θύμα".
Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις, στο 3ο μέρος, εδώ...
(Από το βιβλίο "Δεν παίζεις μόνο εσύ. Υπάρχουν κι άλλοι", του Ν. Σιδέρη)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου