Η ζήλια ανάμεσα στα αδέρφια (Α): αιτίες & θετικές επιδράσεις

Είναι αναρίθμητες οι αφορμές εξαιτίας των οποίων μπορεί να ξεσπάσει καυγάς ανάμεσα στ' αδέρφια. Αρκεί απλώς και μόνο το ένα παιδί να αρπάξει βίαια ένα παιχνίδι του αδερφού του, να τον σπρώξει κατά λάθος ή να τον πειράξει χωρίς να σκεφτεί ότι έτσι διακυβεύεται ένα "σημαντικό" παιχνίδι. Που οφείλεται αυτή η απόλυτη, ασυγκράτητη και παράλογη ζήλια; Στην επιθυμία κάθε παιδιού να έχει την αποκλειστική αγάπη των γονιών του. Οι γονείς παρέχουν στο παιδί τα πάντα. Όχι μόνο τροφή και προστασία, αλλά και αφηρημένες έννοιες, όπως είναι η συνείδηση του εαυτού του, της αξίας του, της μοναδικότητάς του. Η παρείσδυση ενός αδερφού απειλεί αυτή την αποκλειστικότητα και το παιδί την ερμηνεύει ως λιγότερο χρόνο με τους γονείς του, λιγότερη προσοχή, λιγότερα χάδια, ίσως και λιγότερα δώρα. 
Υπάρχουν όμως και βαθύτερα αίτια. Στο βάθος της ψυχής του παιδιού υπεισέρχεται η βασανιστική αμφιβολία, που δύσκολα εκφράζεται κατά τρόπο σαφή, αλλά αυτό δε σημαίνει και ότι δεν υπάρχει: "Δεν είναι άραγε πιθανό αυτός ο εισβολέας που μου αφαιρεί τόσα προνόμια, που τον αγαπούν τρελά, όπως λένε ότι αγαπούν εμένα, που τον πνίγουν στα χάδια, που μονοπωλεί το ενδιαφέρον τους..., δεν είναι λοιπόν πιθανό αυτός ο ανυπόφορος αντίπαλος να αξίζει γι' αυτούς περισσότερο από μένα και αργά ή γρήγορα να κλέψει τη θέση μου;" Φαντασίες που στους γονείς φαίνονται παράλογες, μα για το παιδί είναι πραγματικές. Γι' αυτό και αγωνίζεται με πάθος και παραλογισμό να κατακτήσει όλους τους χώρους, για να έχει δικά του όλα τα παιχνίδια, για να εξασφαλίσει για τον εαυτό του όλο το φαγητό, όλη την αγάπη, όλο το χώρο και να αφανίσει, αν αυτό είναι εφικτό, το σφετεριστή. 
Η ζήλια όμως είναι ένα αίσθημα όμορφο και υγιές. Γεννιέται από την αγάπη. Αν τα παιδιά ήταν ανίκανα να αγαπήσουν, δε θα ζήλευαν κιόλας. Η ζήλια δεν πρέπει να καταπιέζεται. Το να νιώθει το παιδί ζήλια απέναντι στο αδερφάκι του, να μπορεί να την εκφράζει για να την ξεπεράσει είναι ένας υποχρεωτικός σταθμός στην ανάπτυξή του, αποκαλύπτει την ικανότητά του να αγαπά, εμπλουτίζει τον εσωτερικό του κόσμο και του δίνει υπόσταση. 
Παρά λοιπόν τα "βάσανα" της ζήλιας, η αξία ενός αδερφού αποτελεί θεμελιώδη σταθμό στην ψυχολογική ωρίμανση του παιδιού, που μέχρι εκείνη τη στιγμή, όντας μοναχοπαίδι, κατείχε μία θέση προνομιακή αλλά και μοναχική. 
Ποιες είναι οι θετικές επιδράσεις που συνεπάγεται η "εισβολή" ενός δεύτερου παιδιού μέσα στην οικογένεια: 

• Το μεγαλύτερο παιδί υπερβαίνει το συμβιωτικό δεσμό του με τη μητέρα. Ο όρος συμβίωση χαρακτηρίζει εδώ τη σχέση αποκλειστικότητας που συνδέει το παιδί κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του με τη μητέρα, η οποία είναι πάντα στη διάθεσή του. Η αποκλειστικότητα αυτή χάνεται με τη γέννηση του αδερφού του. Τώρα πρέπει να μάθει να περιχαρακώνει το χώρο του, να μοιράζεται με κάποιον άλλο την αγάπη των γονιών του. Υποχρεώνεται σε ένα ποιοτικό βήμα: να περάσει από την ατομική σχέση με τους γονείς στις κοινωνικές σχέσεις με την οικογένεια. 
• Αναγκάζεται να αναζητήσει στρατηγικές να ξεπεράσει τη ζήλια του. Ο πόνος που του δημιουργείται από την αναγκαιότητα να μοιράζεται τη μαμά του με έναν ανταγωνιστή ωθεί το παιδί να αναζητήσει στρατηγικές που θα του εξασφαλίσουν την αποδοχή της. Αναγκάζεται να υπερβεί τον εγωκεντρισμό του: ενδιαφέρεται για τον αδερφό του, μαθαίνει να αναβάλλει την άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών του, υιοθετεί μία στάση υπευθυνότητας και συνεργασίας. 
• Διαπιστώνει ότι δεν έχει χάσει την αγάπη των γονιών του. Το παιδί ανακαλύπτει ότι παρά τους παράλογους φόβους του, παρά τον ανταγωνισμό προς το αδερφάκι του και παρά τις ζηλοτυπίες του, η αγάπη των γονιών του παραμένει αναλλοίωτη. 

(Από το βιβλίο "Παιδιά που ζηλεύουν", Νεσια Λανιάντο)