Διαζύγιο - Μέρος Δ': Συμβουλευτική

Στόχος της συμβουλευτικής διαζυγίου είναι να βοηθήσει το ζευγάρι να αποσυνδεθεί από το γάμο με τις λιγότερες επιπτώσεις, τόσο για τους δύο συντρόφους όσο και για τα παιδιά, και να δημιουργήσει νέες σχέσεις. Οι συμβουλευτικές παρεμβάσεις, είτε σε ομαδική είτε σε ατομική βάση, μπορούν να βοηθήσουν το άτομο στα διαφορετικά στάδια του χωρισμού. Στόχος τους είναι η αποτελεσματική βοήθεια στο άτομο προκειμένου να ξεπεράσει το θρήνο του, να ανακτήσει την αυτοπεποίθηση του και να λειτουργήσει ικανοποιητικά σε όλους τους τομείς της ζωής.

Ένα ακόμα πολύ σημαντικό θέμα, στο οποίο εστιάζει η συμβουλευτική διαζυγίου, είναι η σχέση του κάθε γονέα με τα παιδιά αλλά και η σχέση των δύο γονέων απέναντι στα ζητήματα που αφορούν τα παιδιά τους. Η ψυχολογική κατάσταση των γονέων φαίνεται να σχετίζεται άμεσα με την προσαρμογή των παιδιών μετά το διαζύγιο.

Σε κάθε μορφή ψυχοθεραπείας ή συμβουλευτικής υποστήριξης μετά το χωρισμό των γονέων, ο ειδικός προσπαθεί να δημιουργήσει ένα κλίμα όπου το κάθε μέλος της οικογένειας νιώθει ότι τόσο τα αισθήματα όσο και οι αντιλήψεις του γίνονται κατανοητά.

Ειδικότερα, όταν ο ειδικός έρχεται σε επαφή με τα παιδιά διαζευγμένων γονέων, καθοριστικός παράγοντας για μια ειλικρινή επικοινωνία μαζί τους είναι να αποφύγει να πάρει θέση υπέρ του ενός ή του άλλου γονέα.
Το άτομο που εγκαταλείπεται μπορεί να έχει πραγματικούς φόβους για διάφορα θέματα, όπως τα οικονομικά και οι διακανονισμοί γύρω από την επιμέλεια των παιδιών, τα οποία ο θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει να λυθούν. Πέρα από όλα αυτά, συμβαίνει συχνά όταν μια σχέση φτάνει στο τέλος της, να υπάρχουν αντιλήψεις που κάνουν τον χωρισμό ακόμα πιο δύσκολο. Το άτομο που εγκαταλείπεται μπορεί να έχει πραγματικούς φόβους για διάφορα θέματα, όπως τα οικονομικά και οι διακανονισμοί γύρω από την επιμέλεια των παιδιών, τα οποία ο θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει να λυθούν. 
Μια «παράλογη σκέψη» που προκαλείται από τον τερματισμό μιας σχέσης σχετίζεται με αντιλήψεις εξάρτησης όπως «Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αυτόν τον άνθρωπο». 
Μια ακόμα «παράλογη σκέψη» που μπορεί να έχουν όσοι εγκαταλείπονται από τον σύντροφό τους είναι «κάτι λάθος πάει με μένα». 
Από την άλλη πλευρά, οι σύζυγοι που εγκαταλείπουν τη σχέση μπορεί επίσης να νομίζουν ότι η διαδικασία του χωρισμού τους βλάπτει. Η πιο συνηθισμένη αντίδραση είναι τα αισθήματα ενοχής επειδή προκάλεσαν τόσο πόνο στο/στη σύντροφό τους και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Τις περισσότερες φορές είναι της αντίληψης ότι «Εγώ ευθύνομαι για τον πόνο. Πρέπει να κάνω κάτι για να τον απαλύνω».
Η Λογικο-θυμική προσέγγιση  αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '50 από τον  Αllbert Ellis. Στηρίζεται στο ότι τα συναισθηματικά προβλήματα (άγχος , φόβος κλπ) που αντιμετωπίζει  κάποιο άτομο οφείλονται σε παράλογες σκέψεις που κάνει και τις οποίες μπορεί να  αντικαταστήσει με άλλες λογικές σύμφωνα με την λογική του σκέψη.

Στην περίπτωση του διαζυγίου οι «παράλογες» ιδέες που υποθετικά υπάρχουν σε όλα τα μέλη της  οικογένειας μπορούν να είναι:

1. Είναι καταστροφικό εάν οι γονείς πάρουν διαζύγιο, για τους ίδιους αλλά και για τα παιδιά.

2. Στην περίπτωση που πάρουν διαζύγιο οι γονείς, αυτοί θα πάψουν να αγαπούν τα παιδιά τους.

3. Το ίδιο το διαζύγιο δρά καταλυτικά (αρνητικά) στους γονείς και στα παιδιά για την μετέπειτα ζωή τους.

4. Τα παιδιά ως ενήλικες υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να κάνουν και τα ίδια προβληματικό γάμο.

5. Το ότι πρόκειται να πάρει κάποιο άτομο διαζύγιο πρέπει να τον απασχολεί συνέχεια.

6. Είναι καλύτερο να αποφύγεις το να συζητήσεις τα προβλήματα που έχεις με τον/την σύζυγο γιατί αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαζύγιο.

7. Είναι δύσκολο να προσαρμοστείς σε μια νεα κατάσταση, αυτή μετά το διαζύγιο. Είναι σίγουρη η μοναξιά, η οποία είναι κάτι το τρομερά καταστροφικό.

8.   Το διαζύγιο είναι αναπόφευκτο αφού έτσι οδηγούνται τα πράγματα.

9.   Οι συνέπειες του διαζυγίου για τα παιδιά είναι καταστροφικές.

10. Το κοινωνικό περιβάλλον είναι αυτό που με εμποδίζει να πάρω διαζύγιο, η επικριτική του στάση είναι κάτι που δεν αντέχω.

Κατόπιν ο στόχος είναι η μείωση της αυτοκαταστροφικής τάσης  των  συζύγων  εξηγώντας τους την σχέση που υπάρχει μεταξύ των συμπτωμάτων που έχει και του ίδιου του γεγονότος και του μηχανισμού που παρεμβάλλεται, δηλαδή των παγιωμένων ιδεών του.

Στην συνέχεια επιχειρείται η αντικατάσταση των παραπάνω παράλογων ιδεων με λογικές και η πιο λογική «σκέψη» (εσωτερικός διάλογος): 

1. Οι γονείς σκοπεύουν να διαλύσουν το γάμο τους, να ζουν σε ξεχωριστά σπίτια γιατί δεν αγαπούν πια ο ένας τον άλλον και δεν μπορούν να ζήσουν μαζί χωρίς να τσακώνονται. Το διαζύγιο δεν οφείλεται σε οτιδήποτε που μπορεί να έχουν κάνει τα παιδιά.

2. Η πρόθεσή τους είναι να εξακολουθήσουν να υπάρχουν ως γονείς για τα παιδιά τους, να τα αγαπούν και να τα φροντίζουν ώσπου να μεγαλώσουν. Υπόσχονται ότι αυτό θα γίνει έστω κι αν ξαναπαντρευτούν και έχουν άλλα παιδιά.

3. Τα παιδιά θα ζουν στο σπίτι του ενός από τους δύο γονείς και θα επισκέπτονται τον άλλον τακτικά. Θέλουν και οι δύο να διατηρηθεί ο δεσμός των παιδιών με τον άλλο γονέα.

4. Ο χωρισμός είναι οριστικός έστω κι αν διατηρηθούν φιλικές σχέσεις μεταξύ των γονέων. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα ξαναζήσουν μαζί.

5. Μετά το διαζύγιο υπάρχει περίπτωση να βιώσει μοναξιά ο ένας ή και οι δύο σύζυγοι αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή θα συνεχιστεί και στο μελλον.

6. Οι γονείς γνωρίζουν ότι τα παιδιά θα θυμώσουν, θα ανησυχήσουν, θα νιώσουν ανασφάλεια. Λυπούνται γι'αυτό και θα βοηθήσουν τα παιδιά τους να ελέγξουν αυτά τα συναισθήματα.

7. Το διαζύγιο δεν είναι δυστυχώς σπάνιο σήμερα. Γι'αυτό και τα παιδιά δεν πρέπει να αισθάνονται διαφορετικά από τα άλλα ή να ντρέπονται γιατί οι γονείς τους έχουν χωρίσει.

8. Το ότι οι γονείς πήραν διαζύγιο δεν σημαίνει ότι αυτοί δεν μπορούν να ξαναπαντρευτούν και τα παιδιά τους θα κάνουν αποτυχημένους γάμους.

9. Η απόφαση για το διαζύγιο είναι αποκλειστικά των δύο συντρόφων, ή οποία έχει παρθεί με υπευθυνότητα, ψυχραιμία και διάλογο.
10. Οι γονείς, μαζί ή ξεχωριστά, θα συζητούν με τα παιδιά όλα τα παραπάνω και πριν και μετά το διαζύγιο. Είναι δύσκολο γι'αυτά να προσαρμοσθούν στη νέα κατάσταση και πρέπει να εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους με όποιο τρόπο θέλουν και να είναι ελεύθερα να βάζουν ερωτήματα που οι γονείς θα προσπαθήσουν να απαντήσουν.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να προετοιμάσουν τα παιδιά τους και να τα βοηθήσουν να βιώσουν το διαζύγιο όσο πιο ανώδυνα γίνεται?

1. Να συνειδητοποιήσουν ότι όσο έντονες και αν είναι οι διαφορές τους θα πρέπει να τις εξομαλύνουν προκειμένου να διατηρήσουν ικανοποιητική επικοινωνία και συνεργασία για τα θέματα των παιδιών
2. Να είναι και οι δύο παρόντες όταν ανακοινώνουν στα παιδιά τον επικείμενο χωρισμό και να τα διαβεβαιώνουν ότι δεν οφείλεται σε αυτά ο χωρισμός τους και ότι θα συνεχίσουν να τα αγαπούν.
3. Να φροντίζουν από κοινού για τις ανάγκες των παιδιών τους με στόχο να μην αλλάξουν προς το χειρότερο οι συνθήκες διαβίωσης των παιδιών.
4. Να διασφαλίζονται οι συχνές συναντήσεις ή η επικοινωνία με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια.
5. Να προσπαθήσει ο γονέας που έχει την επιμέλεια να διατηρήσει τις καθημερινές συνήθειες του παιδιού, που θα του προσφέρουν μια σταθερότητα σε μια περίοδο έντονων αλλαγών.
6. Να δείχνουν κατανόηση σε τυχόν δύσκολη συμπεριφορά των παιδιών αλλά παράλληλα να συνεχίσουν να οριοθετούν συμπεριφορές και συνήθειες των παιδιών.
7. Να μην επιφορτίσουν τα παιδιά με ευθύνες που δεν αρμόζουν στην ηλικία τους.

Διαζύγιο - Μέρος Γ': Η επίδραση στα παιδιά

Ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται ένα παιδί το διαζύγιο και επηρεάζεται από αυτό εξαρτάται από: 
α) τα ατομικά του χαρακτηριστικά: Ορισμένα από τα χαρακτηριστικά των  παιδιών τα κάνουν πιο ευάλωτα και ευπαθή στο έντονο στρές και την νέα κατάσταση που προκύπτει από το διαζύγιο, ενώ κάποια άλλα χαρακτηριστικά τους προσδίδουν ψυχική αντοχή. Έτσι τα παιδιά με «δύσκολη» ιδιοσυγκρασία και προβλήματα συμπεριφοράς είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα ενός διαζυγίου από τα παιδιά που έχουν αναπτύξει κοινωνική ωριμότητητα και υπευθυνότητα.
β) τη σύνθεση της οικογένειας: Η απουσία του ενός γονέα έχει σαν επίπτωση στο παιδί την ελλιπή κοινωνικοποίηση του και την απουσία προτύπου ταύτισης. Παράλληλα έχουμε την ρήξη των συναισθηματικών δεσμών με τον απόντα γονέα, πράγμα που συμβαίνει στα μικρότερης ηλικίας παιδιά. Η ελλιπής κοινωνικοποίηση περιλαμβάνει και παράμετρους όπως την προβληματική εξέλιξη της προσωπικότητας και την διαμόρφωση των σχέσεων με το άλλο φύλο. Σημειώνεται και η μείωση της επίβλεψης και πειθαρχίας των παιδιών.
γ) την οικονομική εξέλιξη της οικογένειας: Φαινόμενα, όπως η χαμηλού επιπέδου εκπαίδευση των παιδιών, η μείωση της σχολικής επίδοσης και η μείωση των εξωσχολικών δραστηριοτήτων, συχνά παρουσιάζονται  λόγω της  επιπλέον απασχόλησης των μητέρων προκειμένου να αντιμετωπίσουν την νεα οικονομική κατάσταση, την μείωση του χρόνου που διαθέτουν στα παιδιά, ενώ δεν απουσιάζει και το φαινόμενο της εγκατάλειψης  της εκπαίδευσης από τα παιδιά, προκειμένου να συνεισφέρουν στο εισόδημα της οικογενείας.
δ) την ψυχολογική κατάσταση των γονέων: Η μειωμένη ικανότητα των γονέων στην αντιμετώπιση του στρες  έχει σαν αποτέλεσμα την  μειωμένη ικανότητητα τους στο γονεικό ρόλο.
ε) τη λειτουργία της οικογένειας: Αναφέρεται στις μεταβολές των σχέσεων μεταξύ των γονέων και μεταξύ γονέων και παιδιών.Οι συγκρούσεις τόσο πριν, όσο και μετά το διαζύγιο σηματοδοτούν την προσαρμογή των παιδιών στο διαζύγιο. Έρευνες έχουν δείξει ότι η συνεχής εχθρότητα μεταξύ των γονέων και το αντίστοιχο συναισθηματικό κλίμα που προκαλεί δημιουργεί άχγος, στρες, ανασφάλεια, κατάθλιψη, καθώς και ποικίλλα προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά.

Αντίθετα, οι καλές σχέσεις και η ποιοτική επικοινωνία μεταξύ παιδιών και γονέων μετά το χωρισμό βοηθά στη καλή προσαρμογή των παιδιών και στην άμβλυνση των προβλημάτων. 

...

Οι έρευνες δείχνουν ότι δεν είναι το διαζύγιο αυτό κάθε αυτό που μπορεί να δημιουργήσει κοινωνικοψυχολογικές δυσκολίες στα παιδιά, αλλά το πώς οι ίδιοι οι γονείς διαχειρίζονται το διαζύγιο. Όταν οι έρευνες επικεντρώσουν στις άμεσες συνέπειες του διαζυγίου τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι διαφορές ανάμεσα στις δύο ομάδες παιδιών είναι μικρές αλλά σημαντικές και τείνουν να μειώνονται με την πάροδο του χρόνου καθώς οι σχέσεις των γονέων εξομαλύνονται και τα παιδιά προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες. Όταν όμως τα παιδιά αυτά που έχουν βιώσει διαζύγιο μελετούνται και κατά την ενηλικίωσή τους, φαίνεται πως ο χωρισμός των γονέων, αν δεν έχει ακολουθήσει ήπιες και συναινετικές διαδικασίες, μπορεί να αφήσει ένα σημαντικό αποτύπωμα που να επηρεάζει διάφορους τομείς της ενήλικης ζωής τους.

ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

-σε παιδιά προσχολικής ηλικίας 

-Διαταραχές ύπνου 

-Παλινδρόμηση στον έλεγχο των σφιγκτήρων (ούρηση, αφόδευση, νυχτερινή ενούρηση)

-Διαταραχές στο φαγητό 

-Εριστικότητα

-Επιθετικότητα

-Αυξημένη ανησυχία

-Υπερκινητικότητα

-Επιθυμία για επανασύνδεση γονέων

-Καθυστέρηση στη γλωσσική ανάπτυξη 

-σε παιδιά σχολικής ηλικίας 

-Κατάθλιψη

-Απόσυρση

-Φόβος εγκατάλειψης

-Άγχος 

-Φαντασιώσεις για προσωπική ευθύνη

-Φαντασιώσεις για συμφιλίωση των γονέων 

-Θυμός προς το γονέα που αναλαμβάνει την επιμέλεια, γιατί θεωρείται υπεύθυνος για την αποχώρηση του άλλου γονέα 

-Πτώση της σχολικής επίδοσης 

-Αλλαγές στη συμπεριφορά 

-Αισθήματα απώλειας ή απόρριψης 

-Ντροπή 

-Εσωτερικές συγκρούσεις για την "θέση" που θα πάρουν υπέρ του ενός ή του άλλου γονέα 

-Πονοκέφαλοι, πόνοι στο στομάχι, ψυχοσωματικά συμπτώματα 

-σε παιδιά εφηβικής ηλικίας 

-Δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, στην διαμόρφωση της ταυτότητάς τους και στην επίτευξη της αυτονομίας τους 

-Θλίψη 

-Συναισθήματα ντροπής 

-Επιθετικές μορφές συμπεριφοράς 

-Μείωση σχολικής επίδοσης 

-Δυσκολίες συγκέντρωσης 

-Συμπτώματα κατάθλιψης 

-Σωματικά συμπτώματα 

-Απομυθοποίηση γονέων και έντονη κριτική στάση απέναντί τους 

ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ (ενήλικες που βιώσαν το διαζύγιο ως παιδιά) 

-Δυσάρεστες μνήμες 

-Αισθήματα λύπης για το χωρισμό

-Ανησυχία μήπως επαναλάβουν έναν τέτοιο γάμο και οι ίδιοι 

-Αίσθημα ανικανοποίητου 

-Μη ικανοποιητική συζυγική ζωή 

-Επιφυλακτικότητα στις σχέσεις 

ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ (...κι όμως υπάρχουν!) 

-Τα παιδιά απαλλάσσονται από το αρνητικό κλίμα των συνεχών συγκρούσεων μέσα στην οικογένεια 

-Οι γονείς αλλάζουν τη συμπεριφορά τους και τους τρόπους που εκδηλώνουν το ενδιαφέρον τους προς τα παιδιά. Αφιερώνουν περισσότερο χρόνο ή πιο ποιοτικό χρονο και είναι πρόθυμοι να μοιραστούν περισσότερες εμπειρίες μαζί τους, να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες τους, να συζητήσουν με αυτά και να διατηρήσουν μια πιο στενή συναισθηματική επαφή. 

Διαζύγιο - Μέρος Β': Στάδια χωρισμού & προσαρμογής

Η διαδικασία του χωρισμού είναι ιδιαίτερα σύνθετη, γιατί οι δεσμοί των συζύγων λειτουργούν σε πολλά διαφορετικά επίπεδα (συναισθηματικό, σεξουαλικό, κοινωνικό, οικογενειακό, νομικό και οικονομικό), οπότε είναι πιθανό η ρήξη στον καθένα από αυτούς τους δεσμούς να συμβεί σε διαφορετικό χρονικό διάστημα. Για παράδειγμα, η ρήξη των συναισθηματικών δεσμών συμβαίνει συνήθως πολύ νωρίτερα από το φυσικό χωρισμό.

Το διαζύγιο, ως κατάληξη μιας, συνήθως, μακρόχρονης κρίσης του γάμου πλήττει τόσο τους συζύγους όσο και τα παιδιά. Έτσι, το διαζύγιο μπορεί να θεωρηθεί, όχι ως η λύση του προβλήματος, αλλά ως η λιγότερο κακή λύση στην προϋπάρχουσα, βασανιστική και τραυματική οικογενειακή κρίση.
Για τη λεπτομερέστερη ανάλυση του διαζυγίου, αποδείχτηκε χρήσιμη από πολλούς ερευνητές, η διάκριση τριών φάσεων:
1. η φάση της έντασης στις σχέσεις των συζύγων
2. η φάση της δικαστικής αντιδικίας, και
3. η φάση μετά το διαζύγιο, όπου διαμορφώνεται μια νέα κατάσταση για τα μέλη της πρώην οικογένειας.
Στην 1η φάση: η ένταση αρχίζει ενώ συνειδητοποιείται η διάσταση ανάμεσα στους συζύγους. Αρχικά δε θέλουν να αποδεχθούν το γεγονός, αναπτύσσουν διάφορους μηχανισμούς άμυνας, προσπαθούν συχνά να "προστατέψουν" τα παιδιά και τους εαυτούς τους από τις επιπτώσεις της διάστασης. Πρόκειται για το λεγόμενο "συναισθηματικό διαζύγιο", που όμως δε φτάνει σε ανοιχτή εκδήλωση και ρήξη, καθώς οι σύζυγοι αρνούνται το μέγεθος και το βάθος των διαφορών τους, διατηρώντας έτσι μια επισφαλή ισορροπία μέσα στην οικογένεια. Στην πρώτη, ωστόσο, αφορμή η συχνά μακρόχρονη αλλά εύθραυστη ισορροπία (ομοιόσταση) διαταράσσεται, καταρρέει και η κρίση εκδηλώνεται πλέον ανοιχτά. Η σκέψη για ενδεχόμενο χωρισμό γίνεται κοινή απόφαση για διάζευξη. Οι ψυχολογικές αντιδράσεις των συζύγων είναι συνήθως: συμπτώματα κατάθλιψης, αίσθημα απαξίας, αϋπνίες, οδύνη, ανορεξία, ακόμα και τάσεις αυτοκτονίας.
Τα παιδιά, σε αυτή τη φάση, στέκονται ως μάρτυρες της έντασης, την οποία δεν κατανοούν, ενώ παραμελούνται από τους προβληματισμένους και μάλλον αποδιοργανωμένους γονείς τους.
Στη 2η φάση, αρχίζουν οι διαδικασίες υλοποίησης του χωρισμού, ενώ ο ένας από τους συζύγους έχει ήδη απομακρυνθεί.
Μέσα από αυτές τις διαδικασίες, εκδηλώνεται μια έντονη επιθετικότητα, που μπαίνει στη θέση της προηγούμενης κατάθλιψης, με έντονη διάθεση καταστροφής και εκδίκησης. Η αυτοδικία είναι το κύριο γνώρισμα αυτής της φάσης. Όταν μάλιστα υπάρχουν παιδιά, οι απαραίτητες ρυθμίσεις που αφορούν την τύχη τους, (επιμέλεια, διατροφή κτλ.) γίνονται αφορμή και πεδίο συγκρούσεων, οι οποίες συνήθως περνούν και στα παιδιά, με αποτέλεσμα αυτά να διχάζονται και να μένουν συναισθηματικά στερημένα. Ακόμα και ο γονιός με τον οποίο ζουν δεν είναι σε θέση να τους προσφέρει την απαραίτητη συναισθηματική κάλυψη, εξαιτίας των προσωπικών αναγκών και της ταραγμένης ψυχικής του ισορροπίας.
Στην 3η φάση: Μετά την έκδοση του διαζυγίου και τη ρύθμιση της επιμέλειας, της διατροφής και της επικοινωνίας με τα παιδιά, οι πρώην σύζυγοι βρίσκονται μπροστά σε μια καινούργια κατάσταση, στην οποία και πρέπει να προσαρμοστούν. Η επιτυχία της προσαρμογής εξαρτάται από την προσωπικότητα του ατόμου, από το πόσο είχε διαρκέσει ο γάμος, από το κοινωνικό περιβάλλον και τις δυνατότητες υποστήριξης που αυτό παρέχει, καθώς και το βαθμό αποδιοργάνωσης, που η κρίση του γάμου προκάλεσε στην προσωπικότητα του κάθε συζύγου.
Δεν είναι λίγες όμως οι περιπτώσεις όπου λίγα χρόνια μετά το χωρισμό ο ένας συγχωρεί τον άλλο και τον σέβεται, ωριμάζουν και οι δύο και δίνουν στον εαυτό τους τη δυνατότητα για μία νέα σχέση απαλλαγμένη από το έντονα αρνητικό φορτίο της προηγούμενης.
ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ 3 ΦΑΣΕΩΝ: 
-άγχος
-λύπη 
-πόνο
-ταπείνωση
-απόρριψη
-θυμός 
-αλλαγές στην αυτοεκτίμηση 
-παλινδρόμηση
-συναισθηματική προσκόλληση του ενός συζύγου στον άλλο
-αισθήματα ανακούφισης
Οι παράγοντες που διαφοροποιούν τις ποικίλες ψυχολογικές αντιδράσεις τόσο στο διαζύγιο όσο και στην περίοδο προσαρμογής μετά το χωρισμό είναι η προσωπικότητα και η αυτοεκτίμηση του κάθε συζύγου, το φύλο, η ηλικία, η μόρφωσή του, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, η διάρκεια του γάμου, η επικοινωνία, η ποιότητα της σχέσης των συζύγων πριν και μετά το χωρισμό, η ύπαρξη παιδιών, οι σχέσεις με άτομα του άλλου φύλου, η ύπαρξη συγγενών ή φίλων για υποστήριξη και οι αλλαγές στην οικονομική κατάσταση.

Έχει διαπιστωθεί ότι η απόφαση για διαζύγιο σε οικογένειες με παιδιά σπάνια είναι ομόφωνη. Περισσότερο αγχώδης και δύσκολη είναι η περίοδος πριν από το χωρισμό για τον/την σύζυγο που παίρνει την πρωτοβουλία για το διαζύγιο, ενώ για τον άλλο σύζυγο δυσκολότερη είναι η περίοδος μετά το χωρισμό. Η διαφορά στις ψυχολογικές αντιδράσεις των συζύγων είναι ότι αυτός που είχε την πρωτοβουλία για το διαζύγιο αισθάνεται να έχει αυτός τον έλεγχο της κατάστασης και δεν έχει έκδηλα αισθήματα ταπείνωσης και απόρριψης, ενώ ο/η σύζυγος που δεν ήθελε το διαζύγιο είχε αισθήματα ταπείνωσης, απόρριψης και έλλειψης δύναμης να επηρεάσει την απόφαση του άλλου συζύγου. Ωστόσο, το ξεκίνημα της διαδικασίας του διαζυγίου προκαλεί συχνά στο/στη σύζυγο που είχε την πρωτοβουλία αισθήματα ενοχής για τον πόνο που προκάλεσε στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και αισθήματα αποτυχίας, επειδή δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που οδήγησαν στην αποτυχία του γάμου.

Το διαζύγιο θεωρείται μια διαδικασία που αποτελείται από έξι στάδια, των οποίων η σειρά δεν είναι απαραίτητα ίδια για όλα τα άτομα:

1. Το συναισθηματικό διαζύγιο

Στο στάδιο αυτό οι δύο σύζυγοι αρχίζουν να συνειδητοποιούν την συναισθηματική τους απομάκρυνση.

2. Το νομικό διαζύγιο

Κατά τη φάση αυτή, ο ένας από τους δύο συζύγους αναζητά τη βοήθεια δικηγόρου για να προχωρήσει την αγωγή διαζυγίου.

3. Το οικονομικό διαζύγιο

Στο στάδιο αυτό γίνεται η διευθέτηση της κοινής περιουσίας των συζύγων και οι ρυθμίσεις οι σχετικές με της συζύγου και των ανήλικων παιδιών.

4. Το διαζύγιο από τον κοινό γονεϊκό ρόλο  

Σε αυτή τη φάση, που συνδέεται άμεσα με οικονομικό και το νομικό διαζύγιο, διευθετούνται όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με την επιμέλεια των παιδιών και τα δικαιώματα επικοινωνίας του γονέα που δεν έχει την επιμέλεια.

5. Το διαζύγιο από την κοινότητα

Το στάδιο αυτό συνδέεται με τις αλλαγές που επέρχονται στον κοινωνικό κύκλο των φίλων και των γνωστών.

6. Το ψυχικό διαζύγιο

Είναι το πιο δύσκολο από όλα τα στάδια. Και οι δύο σύζυγοι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα ψυχικά τραύματα που τους δημιούργησε ο φυσικός χωρισμός. Μετά, όμως, από αυτήν την προσπάθεια έρχεται σταδιακά η «απεξάρτηση» του ενός συζύγου από τον άλλο και η προσωπική ανασυγκρότηση.     

Διαζύγιο - Μέρος Α': Αιτίες

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί αύξηση του αριθμού των διαζυγίων και κατ΄επέκταση των μονογονεϊκών οικογενειών σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες. Παράλληλα, παρατηρείται και μείωση των γάμων, γεγονός που εξηγεί κατά ένα μέρος και την τάση σταθεροποίησης  των  διαζυγίων τα τελευταία 4-5 χρόνια. 
Οι αιτίες του διαζυγίου σύμφωνα  με το νόμο είναι:

α) Συναίνεση. Στην περίπτωση αυτή η διαδικασία έκδοσης του διαζυγίου είναι απλή και μη χρονοβόρα

β) Ισχυρός κλονισμός του γάμου. Αυτή πιστοποιείται μέσω αποδεικτικών στοιχείων τα οποία προσκομίζονται στο δικαστήριο.Τα αποδεικτικά στοιχεία πρέπει να αφορούν τα εξής: 

         1. Εγκατάλειψη

         2. Επιβουλή ζωής 

         3. Μοιχεία 

Όμως, από σχετικές μελέτες που έχουν διεξαχθεί έχει φανεί ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στα δικαστικά στοιχεία σχετικά με τους λόγους του διαζυγίου και στις αντιλήψεις των συζύγων για τους λόγους που τους οδήγησαν στο διαζύγιο και το ποιος σύζυγος υποκίνησε ουσιαστικά τη νομική διαδικασία για το διαζύγιο.

Τα αποτελέσματα των σχετικών ερευνών οδηγούν στη διαπίστωση ότι σπάνια η απόφαση για το χωρισμό και το διαζύγιο είναι κοινή μεταξύ των συζύγων.

Έχει, επίσης, διαπιστωθεί ότι υπάρχει μεγάλη δυσκολία στον προσδιορισμό του ποιος από τους συζύγους ήθελε κυρίως να χωρίσει και κίνησε τη διαδικασία αγωγής διαζυγίου. Υπάρχει η τάση να παρουσιάζεται μια συστηματική «αυτοπροκατάληψη» στις αναφορές τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών. Έτσι, κάθε σύζυγος δηλώνει ότι εκείνος/η ήταν αυτός/η που ήθελε να χωρίσει, σε μια προσπάθεια να μην νιώσει την απόρριψη και να αποκαταστήσει το «πλήγμα» στην αυτοεκτίμησή του/της.

Σύμφωνα με μελέτες, οι κύριοι παράγοντες που αναφέρονται από τους συζύγους ότι συντέλεσαν στον κλονισμό του γάμου είναι οι ακόλουθοι: συγκρούσεις, έλλειψη συμφωνίας για κοινά ενδιαφέροντα, αξίες και στόχοι, αμφισβήτηση των παραδοσιακών ρόλων του κάθε φύλου, ανεκπλήρωτες συναισθηματικές ανάγκες, έλλειψη σεβασμού και τρυφερότητας, απουσία ουσιαστικής επικοινωνίας, ύπαρξη άλλης σχέσης, εχθρότητα, κακοποίηση και αλκοολισμός. Οι έρευνες έχουν δείξει, επίσης, διαφορές στις αντιλήψεις μεταξύ ανδρών και γυναικών όσον αφορά τη συζυγική σχέση και το γάμο. Έτσι, οι γυναίκες περιγράφουν συνήθως το γάμο τους πιο αρνητικά σε σύγκριση με τους άνδρες, εκφράζουν περισσότερα παράπονα σχετικά με αυτόν και θεωρούν ότι κάνουν πιο μεγάλη προσπάθεια για τη διατήρησή του. Τα παράπονα των γυναικών αναφέρονται πιο συχνά στην ύπαρξη άλλων σεξουαλικών σχέσεων εκτός γάμου, στην έλλειψη εμπιστοσύνης, σε ανωριμότητα, αλκοολισμό, οικονομικά και εργασιακά προβλήματα, ενώ τα παράπονα των ανδρών αφορούν υπερβολική προσήλωση στην εργασία, προβλήματα με συγγενείς, και εξωτερικά γεγονότα, όπως ένας θάνατος στην οικογένεια, μια αλλαγή εργασίας, ένα τρίτο άτομο.

Τα αποτελέσματα των σχετικών ερευνών δείχνουν ότι οι γυναίκες, σε σύγκριση με τους άνδρες, παίρνουν συχνότερα την πρωτοβουλία και ζητούν διαζύγιο. Έχει, ωστόσο, διαπιστωθεί ότι ο/η σύζυγος που κινεί τη διαδικασία του διαζυγίου δεν είναι απαραίτητα και ο/η σύζυγος που επισπεύδει την αναστάτωση ή κάνει την αγωγή του διαζυγίου, αλλά ότι και οι δύο με διαφορετικούς τρόπους επιταχύνουν τη συζυγική κρίση.

Η αιτιώδης σχέση ανάμεσα στο γεγονός του διαζυγίου και στις αντιλήψεις για το διαζύγιο είναι αμφίδρομη. Ενώ οι αντιλήψεις για το χωρισμό δεν μπορούν να τον προβλέψουν και επηρεάζουν πολύ λίγο τα μετέπειτα πραγματικά γεγονότα, η διάλυση του γάμου συντελεί στη μεταβολή των αντιλήψεων, με αποτέλεσμα όλες οι γυναίκες που έχουν χωρίσει να επιδοκιμάζουν τον χωρισμό. 

 

Πώς είναι να έχεις δυσλεξία;

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΝΤΕΟ:
http://www.youtube.com/watch?v=gwZLFTW4OGY&feature=player_embedded

"Δεν τα πηγαίνω καλά στο σχολείο
Έχω συχνά πονοκεφάλους 
Μπορεί κανείς να με βοηθήσει;...."


Οι λέξεις μοιάζουν σαν μην μπορούν να μείνουν σε μία θέση 
Τα γράμματα και οι λέξεις φαίνεται να μετακινούνται σε διαφορετικές περιοχές της σελίδας 
Οι λέξεις μοιάζουν να έχουν υπογραμμιστεί με διάφορα χρώματα. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μεγάλη σύγχυση
Το φόντο του κειμένου μοιάζει σαν να αλλάζει χρώμα 
Είναι δύσκολο να συγκεντρωθείς όταν διαβάζεις 
Τα μάτια πηδάνε μεταξύ των γραμμών, κι έτσι το διάβασμα δυσκολεύει...

Ένας έξυπνος βλάκας

Ο Τζέισον Χ., αριστούχος δευτεροετής φοιτητής σε ένα κολέγιο του Κοράλ Σπρινγκς στη Φλόριδα, διακατεχόταν από την έμμονη ιδέα να μπει στην Ιατρική Σχολή. Όχι όποια κι όποια Ιατρική Σχολή όμως. Εκείνος ονειρευόταν το Χάρβαρντ. Αλλά ο Πολογκρούτο, ο καθηγητής του της Φύσικής, είχε βαθμολογήσει τον Τζέισον με 80 σε ένα τεστ. Θεωρώντας ότι ο βαθμός -ένα απλό Β- έβαζε τα όνειρά του σε κίνδυνο, ο Τζέισον πήρε ένα χασαπομάχαιρο στο σχολείο και πάνω σε έναν διαπληκτισμό με τον Πολογκρούτο στο εργαστήριο της Φυσικής, μαχαίρωσε τον καθηγητή του στον αυχένα, προτού προλάβουν να τον εμποδίσουν. Κάποιος δικαστής βρήκε τον Τζέισον αθώο, παροδικά παράφρονα κατά τη διάρκεια του επεισοδίου, ενώ μία ομάδα τεσσάρων ψυχολόγων και ψυχιάτρων ορκιζόταν ότι ήταν ψυχωσικός κατά τη διάρκεια του διαπληκτισμού. Ο Τζέισον ισχυρίστηκε ότι είχε σκεφτεί να αυτοκτονήσει εξαιτίας της βαθμολογίας του στο τεστ και είχε πάει στον Πολογκρούτο για να του ανακοινώσει ότι θα σκοτωνόταν εξαιτίας του κακού βαθμού. Ο Πολογκρούτο διηγήθηκε την ιστορία διαφορετικά: "Νομίζω ότι προσπαθούσε να με ξεκάνει μ' εκείνο το μαχαίρι" επειδή είχε οργιστεί με τον κακό βαθμό. Παρόλο που ο Τζέισον αποφοίτησε με τους μεγαλύτερους επαίνους, ο παλιός καθηγητής του της Φυσικής, Πολογκρούτο, παραπονιόταν πως ο Τζέισον ποτέ δε ζήτησε συγνώμη, ούτε καν ανέλαβε την ευθύνη της πράξης του. 


Εδώ το ερώτημα είναι: Πώς είναι δυνατόν κάποιος με τόσο φανερά υψηλή νοημοσύνη να κάνει κάτι τόσο παράλογο, τόσο πολύ βλακώδες; Απάντηση: Η ακαδημαϊκή ευφυϊα δεν έχει και πολλή σχέση με τη συναισθηματική ζωή. Οι ευφυέστεροι ανάμεσά μας μπορούν να πνιγούν στον ωκεανό των απειθάρχητων παρορμήσεων και των αχαλίνωτων παθών τους. Άνθρωποι με υψηλό δείκτη νοημοσύνης μπορεί να χειρίζονται εντυπωσιακά άστοχα την προσωπική τους ζωή. 
Ένα από τα "κοινά" μυστικά της ψυχολογίας είναι η σχετική ανικανότητα της βαθμολογίας των τεστ να προβλέψουν αλάθητα ποιος θα πετύχει στη ζωή του. Ομολογουμένως, υπάρχει μία σχέση ανάμεσα στο Δείκτη Νοημοσύνης και στις συνθήκες ζωής, για μεγάλες ομάδες στο σύνολό τους: πολλοί άνθρωποι με χαμηλό Δείκτη Νοημοσύνης καταλήγουν σε "ευτελείς εργασίες", ενώ άτομα με υψηλό Δείκτη Νοημοσύνης σε θέσεις καλοπληρωμένες. Αυτό όμως κατά κανένα τρόπο δεν ισχύει πάντα. 
Υπάρχουν πάμπολλες εξαιρέσεις στον κανόνα που λέει ότι ο Δείκτης Νοημοσύνης προδιαγράφει την επιτυχία - πολλές (αν όχι περισσότερες) εξαιρέσεις, παρά περιπτώσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Στην καλύτερη περίπτωση, ο Δείκτης Νοημοσύνης συμβάλλει κατά 20% στους παράγοντες που καθορίζουν την επιτυχία στη ζωή, γεγονός που αφήνει ένα 80% σε άλλες δυνάμεις. 


Η έγνοια μου είναι αυτό ακριβώς το σύνολο των "άλλων χαρακτηριστικών", η συναισθηματική νοημοσύνη ή νοημοσύνη της καρδιάς. Πρόκειται για ικανότητες, όπως να μπορέσεις να βρίσκεις κίνητρα για τον εαυτό σου και να αντέχεις τις απογοητεύσεις, να ελέγχεις την παρόρμηση και να χαλιναγωγείς την ανυπομονησία σου, να ρυθμίζεις σωστά τη διάθεσή σου και να εμποδίζεις την απογοήτευση να καταπνίξει την ικανότητά σου για σκέψη, να έχεις ενσυναίσθηση και ελπίδα. Κανένας δεν μπορεί να πει με ακρίβεια σε ποιο βαθμό ευθύνεται η Συναισθηματική Νοημοσύνη για τις διαφορές των ανθρώπων στη ζωή τους. Από τα δεδομένα προκύπτει ότι μπορεί να είναι μερικές φορές πιο ισχυρή και από τον Δείκτη Νοημοσύνης. 
Παρακολουθώντας μέχρι τη μέση ηλικία 95 φοιτητές του Χάρβαρντ από τις τάξεις της δεκαετίας του '40, εκείνοι που είχαν τις υψηλότερες επιδόσεις στα τεστ στο κολέγιο δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένοι, σε σύγκριση με συμμαθητές τους με χαμηλότερες βαθμολογίες, ως προς τους μισθούς, την παραγωγικότητα ή τη θέση τους, ο καθένας στον τομέα του. Ούτε ήταν τόσο ικανοποιημένοι από τη ζωή τους ούτε τόσο ευτυχισμένοι από τις φιλίες τους, την οικογένειά τους και τις πολύ στενές προσωπικές τους σχέσεις. Εντούτοις, οι ικανότητες που αποκτήθηκαν κατά την παιδική ηλικία, όπως η ικανότητα να αντιμετωπίζει κανείς τις αναποδιές, να ελέγχει τα συναισθήματά του και να τα πηγαίνει καλά με τους ανθρώπους, ήταν αυτές που έπαιξαν το σπουδαιότερο ρόλο. 


Το να ξέρεις ότι ένα άτομο είναι άριστος φοιτητής σημαίνει ότι ξέρεις μόνο πως είναι εξαιρετικά καλός σε ό,τι μετριέται με βαθμούς. Δε σου λέει τίποτα για το πώς αντιδρά στις μεταστροφές της ζωής. 
Και αυτό είναι το πρόβλημα: η ακαδημαϊκή νοημοσύνη δεν προετοιμάζει στην πραγματικότητα για καμία από τις θύελλες ή τις ευκαιρίες που η ζωή φέρνει στον άνθρωπο. Κι όμως τα σχολεία μας συνεχίζουν να εστιάζουν την προσοχή στις ακαδημαϊκές δεξιότητες, αγνοώντας τη συναισθηματική νοημοσύνη. Υπάρχουν πολλές αποδείξεις για το ότι οι άνθρωποι που είναι συναισθηματικά ικανοί -που γνωρίζουν και ελέγχουν καλά τα συναισθήματά τους- βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση σε κάθε τομέα της ζωής, είτε πρόκειται  για συναισθηματικές και πολύ προσωπικές σχέσεις, είτε για την προσαρμοστικότητά τους στους άφθαρτους κανόνες επιτυχίας που διέπουν την οργάνωση της ζωής τους. Οι άνθρωποι με πολύ ανεπτυγμένες συναισθηματικές δεξιότητες είναι πιθανότατα πιο ευχαριστημένοι και πιο αποτελεσματικοί στη ζωή τους, και είναι ικανοί να ελέγξουν τις νοητικές εκείνες συνήθειες που δίνουν ώθηση στην παραγωγικότητά τους. Οι άνθρωποι που δεν είναι σε θέση να βάλουν σε τάξη και να ελέγξουν τη συναισθηματική τους ζωή, δίνουν εσωτερικές μάχες που υπονομεύουν την ικανότητά τους για σωστά προσανατολισμένη εργασία και σκέψη.


Υπάρχει ένα παιδικό ανέκδοτο: "Πώς λες ένα βλάκα μετά από δεκαπέντε χρόνια;" Απάντηση: "Αφεντικό". Όμως ακόμα και στους "βλάκες" η συναισθηματική νοημοσύνη παρέχει ένα πρόσθετο όφελος στον εργασιακό χώρο, καθώς το συναισθηματικό ταλέντο είναι μία μετα-ικανότητα που καθορίζει πόσο καλά μπορούμε να χειριστούμε οποιαδήποτε ικανότητα διαθέτουμε, ακόμα και την ακατέργαστη ευφυΐα. 


Διαβάστε επίσης το σχετικό άρθρο για τα είδη της νοημοσύνης: http://vassiasarantopoulou.blogspot.com/2010/03/8.html


(Από το βιβλίο "Η Συναισθηματική Νοημοσύνη" του Daniel Goleman) 

Αγαπητέ Θεε...

Μια ιστορία για το θάνατο, για τα παιδιά, για το πώς βλέπουν οι μεγάλοι και τα παιδιά τον πόνο και την απώλεια, αλλά πάνω απ' όλα δεν παύει να είναι μία ιστορία για τη ζωή και την αξία που της δίνουμε κάθε μέρα. 
...
Αγαπητέ Θεε, 
Με λένε Όσκαρ, είμαι δέκα χρονών, έχω βάλει φωτιά στη γάτα, στο σκύλο, στο σπίτι (αν δεν κάνω λάθος έχω ψήσει και τα χρυσόψαρα), κι αυτή είναι η πρώτη φορά που σου γράφω, γιατί μέχρι σήμερα, λόγω του σχολείου, δεν είχα χρόνο. 
Σου το λέω εξαρχής: σιχαίνομαι να γράφω. Για να γράψω, πρέπει πραγματικά να είμαι αναγκασμένος να το κάνω, γιατί το γράψιμο είναι γιρλάντα και στολίδι και μεταξωτή κορδέλα. Τι άλλο είναι το γράψιμο από ένα ωραιοποημένο ψέμα; Το γράψιμο είναι για τους μεγάλους. 
Θες να σ'το αποδείξω; Ξανακοίτα λίγο πιο πάνω και δες πώς αρχίζω το γράμμα μου: "Με λένε Όσκαρ, είμαι δέκα χρονών, έχω βάλει φωτιά στη γάτα, στο σκύλο, στο σπίτι (αν δεν κάνω λάθος έχω ψήσει και τα χρυσόψαρα), κι αυτή είναι η πρώτη φορά που σου γράφω, γιατί μέχρι σήμερα, λόγω του σχολείου, δεν είχα χρόνο". Ε, δε θα μπορούσα να γράψω: "Με φωνάζουν Γλόμπο, δε δείχνω παραπάνω από επτά, μένω στο νοσοκομείο λόγω του καρκίνου μου, και δεν σου έχω απευθύνει ποτέ το λόγο γιατί πιστεύω πώς δεν υπάρχεις";
Βέβαια, αν το γράψω αυτό ,την πάτησα, γιατί θα δείξεις λιγότερο ενδιαφέρον για μένα. Κι εγώ έχω ανάγκη το ενδιαφέρον σου. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά θα' θελα να βρεις χρόνο να μου κάνεις και δυο-τρεις χάρες. 
Εξηγούμαι: 
Το νοσοκομείο, δε λέω, είναι μέρος πάρα πολύ συμπαθητικό, γεμάτο ευχάριστους μεγάλους που μιλάνε δυνατά, γεμάτο παιχνίδια και ροζ κυρίες που τους αρέσει να διασκεδάζουν με τα παιδιά, γεμάτο φίλους που είναι πάντα εκεί όταν τους θέλεις, όπως ο Μπέικον, ο Αϊνστάιν ή ο Ποπ Κορν. Για να μη στα πολυλογώ, το νοσοκομείο είναι μία χαρά για έναν άρρωστο που το διασκεδάζει. 
Εγώ όμως, δεν το διασκεδάζω πια. Από τότε που έκαναν τη μεταμόσχευση, το καταλαβαίνω: δεν το διασκεδάζω πια. Κάθε πρωί που μ' εξετάζει ο γιατρός Ντίσελντορφ, δεν το αντέχω, τον απογοητεύω. Με κοιτάζει αμίλητος, σαν να είχα κάνει καμία αταξία. Κι όμως, ήμουν τόσο συνεργάσιμος στην εγχείριση! Καθόμουν φρόνιμος, τους άφησα να με κοιμήσουν, πόνεσα και δε φώναξα, πήρα όλα μου τα φάρμακα. Είναι κάτι μέρες, όμως, που έτσι μου'ρχεται να του φωνάξω κατάμουτρα, να του πω ότι μπορεί να φταίει και ο ίδιος, ο γιατρός Ντίσελντορφ με τα μαύρα φρύδια, να φταίει αυτός που απέτυχε η εγχείριση. Μα παίρνει εκείνο το δυστυχισμένο ύφος του, και δεν μου πάει να τον βρίσω. 
Η ατμόσφαιρα χειροτερεύει. Μίλησα γι΄αυτό στο φίλο μου τον Μπέικον. Ο φίλος μου, για να λέμε την αλήθεια, δε λέγεται Μπέικον. Λέγεται Ιβ, αλλά εμείς τον φωνάζουμε Μπέικον που του πάει γάντι, αφού είναι ψηλός κι όλο καψίματα.
"Μπέικον, μου φαίνεται ότι οι γιατροί δε μ'αγαπάνε πια - τους φέρνω στενοχώρια"
"Ιδέα σου είναι, Γλόμπε! Δεν παθαίνουν τίποτα οι γιατροί. Το μυαλό τους κατεβάζει συνέχεια εγχειρήσεις. Εμένα, ας πούμε, μου έχουν υποσχεθεί τουλάχιστον έξι." 
"Θα τους εμπνέεις..."
"Εμένα μου λες!" 
"Μα γιατί δε μου λένε ξεκάθαρα ότι θα πεθάνω;"
Και τότε ξαφνικά, ο Μπέικον έκανε ό,τι κάνουν όλοι στο νοσοκομείο: κουφάθηκε. Αν πεις τη λέξη "πεθαίνω" μέσα σ' ένα νοσοκομείο, κανείς δεν ακούει. Μπορείς να είσαι σίγουρος ότι θα βρουν εκεί μία δικαιολογία και θ' αλλάξουν κουβέντα. Έκανα το τεστ με όλο τον κόσμο - εκτός από τη θεία Ροζ. 
Σήμερα το πρωί, λοιπόν, θέλησα να δω αν κι αυτή γίνεται περήφανη στ' αφτιά την κρίσιμη στιγμή. 
"Θεία Ροζ, γιατί δε μου λέει κανείς ότι θα πεθάνω;" 
Με κοιτάζει. Άραγε θ' αντιδράσει όπως οι άλλοι; Αχ, σε παρακαλώ, μείνε μαζί μου, κράτησε ανοιχτά τ' αφτιά σου! 
"Και γιατί να σ'το πουν αφού το ξέρεις;" 
Ουφ! Άκουσε. 
"Μου φαίνεται, θεία Ροζ, ότι στο μυαλό τους έχουν άλλο νοσοκομείο από αυτό που είναι στην πραγματικότητα. Κάνουν θαρρείς και τα νοσοκομεία είναι μόνο για να μπεις και να γίνεις καλά, ενώ τα νοσοκομεία μπορεί να είναι ακόμα και για να πεθάνεις." 
"Έχεις δίκιο, Όσκαρ. Πιστεύω, μάλιστα, ότι το ίδιο λάθος κάνουμε και για τη ζωή. Ξεχνάμε ότι η ζωή σπάει, ότι η ζωή, απ' τη μια στιγμή στην άλλη, γίνεται χίλια κομμάτια, ότι η ζωή είναι εφήμερη. Κάνουμε σαν να είμαστε αθάνατοι." 


(Από το βιβλίο "Αγαπητέ Θεέ" του Ερικ Εμανουέλ Σμιτ) 

H Τέχνη της Αγάπης

Είναι η αγάπη τέχνη; Αν είναι, χρειάζεται γνώση και προσπάθεια. Ή μήπως η αγάπη είναι ένα ευχάριστο συναίσθημα που κατά σύμπτωση το γνωρίζει κανείς, το "συναντά" αν είναι τυχερός; Η πλειοψηφία των ανθρώπων πιστεύει στη δεύτερη αντίληψη. 


Όχι πως οι άνθρωποι θεωρούν την αγάπη σαν κάτι ασήμαντο. Οι άνθρωποι διψούν για αγάπη. Παρακολουθούν αναρίθμητα κινηματογραφικά φιλμ που διηγούνται ευτυχισμένες ή αποτυχημένες ερωτικές ιστορίες. Ακούν εκατοντάδες ανόητα τραγούδια για την αγάπη. Παρόλ' αυτά, σχεδόν κανείς τους δε σκέφτεται αν υπάρχει κάτι που πρέπει να μάθει σχετικά με την αγάπη. Αυτή η περίεργη αντίληψη βασίζεται σε ορισμένες υποθέσεις, που ξεχωριστά ή συνδυασμένες, τείνουν να τη δικαιώσουν. 


Οι πιο πολλοί άνθρωποι βλέπουν το πρόβλημα της αγάπης πρωταρχικά σαν πρόβλημα του πώς ν' αγαπηθούν, και όχι του πώς ν' αγαπήσουν, πώς να αναπτύξουν την ικανότητά τους για αγάπη. Δηλαδή, εκείνο που τους απασχολεί είναι πώς να τους αγαπήσουν οι άλλοι, πώς να γίνουν αξιαγάπητα πρόσωπα. Για να φτάσουν στο σκοπό αυτό ακολουθούν διάφορους τρόπους. Ένας τρόπος είναι να πετύχουν, να αποκτήσουν όση δύναμη και πλούτο μπορούν, στο βαθμό που τους επιτρέπουν τα κοινωνικά περιθώρια της θέσης τους. Ο δεύτερος τρόπος είναι να γίνονται ελκυστικοί, με τη φροντίδα για το σώμα και το ντύσιμο. Άλλοι τρόποι για να γίνει κανείς ελκυστικός είναι η καλλιέργεια ωραίων τρόπων συμπεριφοράς, η ευχάριστη κι ενδιαφέρουσα ομιλία, η καλοσύνη. Για τους περισσότερους ανθρώπους του πολιτισμού μας το να είναι κανείς αξιαγάπητος σημαίνει βασικά να συνδυάζει τη δημοτικότητα με την ερωτική έλξη. 

...

Μία δεύτερη υπόθεση που κρύβεται πίσω από τη σκέψη ότι δεν υπάρχει τίποτα που να μπορεί να μάθει κανείς σχετικά με την αγάπη, είναι ότι η αγάπη αποτελεί πρόβλημα αντικειμένου κι όχι πρόβλημα ψυχικής ικανότητας. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η αγάπη είναι κάτι εύκολο και και ότι το δύσκολο είναι να βρουν το κατάλληλο άτομο που θέλουν να αγαπήσουν ή από το οποίο θέλουν να αγαπηθούν. 

...

Η τρίτη πλάνη που οδηγεί στην αντίληψη ότι δεν υπάρχει τίποτε να μάθουμε για την αγάπη, βρίσκεται στη σύγχυση ανάμεσα στην αρχική εμπειρία του ερωτικού συναισθήματος και στη διάρκειά του, ή όπως θα λέγαμε διαφορετικά, στο να είσαι μόνιμα ερωτευμένος. Ωστόσο, αυτή η μορφή της αγάπης είναι από την ίδια της τη φύση χωρίς διάρκεια. Τα δύο πρόσωπα γνωρίζονται όλο και περισσότερο, η οικειότητά τους χάνει όλο και πιο πολύ το μυστηριακό της χαρακτήρα, ωσότου ο ανταγωνισμός τους, οι απογοητεύσεις τους και η αμοιβαία τους πλήξη σκοτώνουν οτιδήποτε απέμεινε από την αρχική συγκίνηση. Ωστόσο, στην αρχή δεν ξέρουν τίποτε απ' όλα αυτά. Πράγματι, παίρνουν την ένταση της αμοιβαίας λατρείας τους και της "τρέλας" που νιώθει ο ένας για τον άλλο σαν απόδειξη της μεγάλης τους αγάπης, ενώ αυτό ίσως αποδεικνύει μόνο το βαθμό της προηγούμενης μοναξιάς τους και τίποτε παραπάνω. 

...

Αυτή η αντίληψη -ότι τίποτε δεν είναι πιο εύκολο από το ν' αγαπάς- εξακολουθεί να είναι η πιο διαδεδομένη παρά την αφθονία των αποδείξεων για το αντίθετο. Σχεδόν καμία προσπάθεια, κανένα έργο δεν αρχίζει με τόσο μεγάλες ελπίδες και προσδοκίες όπως αρχίζει η αγάπη, κι ωστόσο τίποτε δεν αποτυχαίνει τόσο συχνά όσο αυτή. Αν αυτό συνέβαινε με οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα, οι άνθρωποι θα ήταν περισσότερο πρόθυμοι να εξετάσουν τους λόγους της αποτυχίας αυτής και να μάθουν πώς θα μπορούσαν να ενεργήσουν καλύτερα. Ή θα εγκατέλειπαν τη δραστηριότητα αυτή. 

Το πρώτο, λοιπόν, βήμα είναι να καταλάβουμε ότι η αγάπη είναι μία τέχνη, ακριβώς όπως μία τέχνη είναι και η ίδια η ζωή. Αν θέλουμε να μάθουμε πώς ν' αγαπάμε, πρέπει να προχωρήσουμε με τον ίδιο τρόπο που προχωρούμε όταν θέλουμε να μάθουμε μία οποιαδήποτε άλλη τέχνη, π.χ. μουσική, ζωγραφική, ξυλουργική, ή την επιστήμη της ιατρικής και της μηχανικής.


Ποια είναι τα απαραίτητα στάδια στην εκμάθηση μιας οποιασδήποτε τέχνης. Το πρώτο είναι η εκμάθηση της θεωρίας και το δεύτερο η εκμάθηση της πρακτικής. Αν θέλω να μάθω την επιστήμη της ιατρικής, πρέπει πρώτα απ' όλα να μάθω τα βασικά στοιχεία για το ανθρώπινο σώμα και για τις διάφορες αρρώστιες. Αλλά κι όταν αποκτήσω όλη αυτή τη γνώση, πάλι δε θα είμαι ικανός στην τέχνη της ιατρικής. Μόνο έπειτα από μακρά πρακτική εξάσκηση θα είμαι κύριος της τέχνης, μόνο όταν η θεωρητική γνώση και η πείρα της πρακτικής θα έχουν συγχωνευτεί σ' ένα πράγμα -στη διαίσθησή μου, που αποτελεί την ουσία της κατοχής μίας τέχνης. 


Αλλά εκτός από τη γνώση της θεωρίας και της πρακτικής, ένας τρίτος παράγοντας είναι αναγκαίος για την κατάκτηση κάθε τέχνης - η υπέρτατη σημασία που δίνουμε στην τέχνη αυτή. Τίποτ' άλλο στον κόσμο δεν πρέπει να είναι πιο σημαντικό από την τέχνη που μας ενδιαφέρει. Αυτό ισχύει για τη μουσική, την ιατρική, την ξυλουργική - και για την αγάπη. Και ίσως εδώ να βρίσκεται η απάντηση στο ερώτημα: γιατί οι άνθρωποι του πολιτισμού μας προσπαθούν τόσο σπάνια να μάθουν αυτή την τέχνη στο πείσμα των ολοφάνερων αποτυχιών τους; Παρόλο που η λαχτάρα τους γι' αγάπη είναι τόσο βαθιά ριζωμένη, σχεδόν όλα τ' άλλα φαίνονται να είναι πιο σημαντικά από την αγάπη: επιτυχία, γόητρο, χρήματα, δύναμη. Όλη μας σχεδόν η ενεργητικότητα χρησιμοποιείται για να μάθουμε πώς να πετύχουμε σ' αυτούς τους σκοπούς. 
Και σχεδόν καθόλου για να μάθουμε την τέχνη της αγάπης. 




(από το βιβλίο "Η Tέχνη της Αγάπης" του Erich Fromm) 

Η δύναμη της προβολής

Ένας τύπος τηλεφωνεί στον οικογενειακό του γιατρό. 
"Ρικάρδο, ο Χουλιάν είμαι" 
"Α, γεια σου, Χουλιάν. Τι νέα;" 
"Κοίταξε, σου τηλεφώνησα επειδή ανησυχώ για τη Μαρία."
"Τι έπαθε;" 
"Έχει αρχίσει και κουφαίνεται." 
"Πώς κουφαίνεται δηλαδή;" 
"Αλήθεια. Πρέπει να έρθεις να τη δεις." 
"Εντάξει. Όμως η κώφωση δεν είναι κάτι που συμβαίνει ξαφνικά, ούτε σε οξεία μορφή. Ελάτε τη Δευτέρα από το ιατρείο να το δούμε." 
"Νομίζεις ότι μπορούμε να περιμένουμε μέχρι τη Δευτέρα;" 
"Εσύ πώς το κατάλαβες ότι δεν ακούει;" 
"Μα, τη φωνάζω και δεν απαντάει." 
"Κοίτα, μπορεί να είναι κάτι ασήμαντο, να έχει βουλώσει το αυτί της ή κάτι παρόμοιο. Άκουσε, θα διαπιστώσουμε αμέσως το βαθμό του προβλήματος της Μαρίας. Που είσαι τώρα;" 
"Στην κρεβατοκάμαρα." 
"Κι εκείνη που βρίσκεται;" 
"Στην κουζίνα." 
"Εντάξει. Φώναξέ την απο κει."
"Μαρίαααααα...! Δεν μ' ακούει." 
"Καλά. Πήγαινε στην πόρτα του δωματίου και φώναξε από το διάδρομο." 
"Μαρίααααααααα! Τίποτα!" 
"Περίμενε, μην απελπίζεσαι. Πάρε το ασύρματο τηλέφωνο και προχώρα στο διάδρομο. Φώναζε συνέχεια μέχρι να σε ακούσει." 
"Μαρίααααααααααααα...! Μαρίααααααααααααααααααααα...! Μαρίαααααααααααααααααααααααααα...! Δεν παίρνει χαμπάρι. Είμαι στην πόρτα της κουζίνας και τη βλέπω. Είναι γυρισμένη και πλένει τα πιάτα αλλά δε μ' ακούει. Μαρίααααααααα...! Τίποτα." 
"Πλησίασε κι άλλο." 
Ο άντρας μπαίνει στην κουζίνα, πλησιάζει τη Μαρία, βάζει το χέρι του στον ώμο της και της φωνάζει στο αφτί: 
"Μαρίααααααααααααααααααααα...!" 
Η σύζυγός του, θυμωμένη, γυρίζει και του λέει: 
"Μα τι θέλεις; Τι θέλεις, τι θέλεις, τι θέλειιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιιις...; Με φώναξες δέκα φορές και δέκα φορές σε ρώτησα "τι θέλεις". Όσο πάει και κουφαίνεσαι - δεν ξέρω γιατί δεν πας επιτέλους στο γιατρό να κοιταχτείς..." 


Αυτό είναι ΠΡΟΒΟΛΗ. 
Κάθε φορά που βλέπω κάτι που μ' ενοχλεί σε κάποιον άλλο, καλό θα ήταν να θυμάμαι ότι αυτό που βλέπω είναι, τουλάχιστον (τουλάχιστον!) και δικό μου. 


(από το βιβλίο "Να σου πω μία ιστορία" του Χορχέ Μπουκάι)