Αντίσταση στην αλλαγή!

"Ο σύντροφός μου δεν μπορεί ν' αλλάξει" 
"Αφού δεν τα πηγαίνουμε καλά ως τώρα, πώς μπορώ να ελπίσω ότι θα τα πάμε καλύτερα στο μέλλον;" 

"Με πλήγωσε. Του αξίζει μια παρόμοια συμπεριφορά" 

"Δεν είναι δίκαιο να προσπαθώ μόνος μου" 

"Και οι δυο θα πρέπει να προσπαθούν - δε βλέπω το λόγο γιατί θα πρέπει ν' αλλάξω μόνο εγώ" 

"Ο τρόπος που σκέφτομαι εγώ είναι σωστός" 
"Δεν υπάρχει πρόβλημα με μένα. Αν ο σύντροφός μου άλλαζε, όλα θα ήταν μια χαρά" 
"Δεν είχα κανένα πρόβλημα στη ζωή μου ως τη στιγμή που παντρεύτηκα" 

Αν διατηρείτε μερικές από αυτές τις ηττοπαθείς πεποιθήσεις, αξίζει τον κόπο να εξετάσετε πόσο αξιόπιστες είναι. Αυτές οι πεποιθήσεις μπορεί να προβάλλουν ως αυτόματες σκέψεις τη στιγμή που σκέφτεστε την αλλαγή. Οι πεποιθήσεις αυτές πολύ σπάνια είναι απόλυτα αξιόπιστες. Φυσικά, σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί πράγματι ο ένας σύντροφος να μην έχει διάθεση ν' αλλάξει - π.χ. αν η γυναίκα είναι ερωτευμένη με κάποιον άλλο ή αν ο άντρας είναι αποφασισμένος να πάρει διαζύγιο. Τότε, είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο να διασωθεί η σχέση. Αλλά, τα ζευγάρια που σκέφτονται προκαταβολικά την ιδέα του διαζυγίου συνήθως δεν αναζητούν τρόπους βελτίωσης του γάμου τους. Ωστόσο, εκείνοι που επιθυμούν να ανανεώσουν τη σχέση τους, όπως κι εκείνοι που θα ήθελαν να δουν το γάμο τους να γίνεται πιο ολοκληρωμένος, μπορούν να ξεκινήσουν προσπαθώντας να αποτρέψουν τις οποιεσδήποτε ηττοπαθείς πεποιθήσεις τούς διακατέχουν.

"Ο σύντροφός μου δεν μπορεί ν' αλλάξει" 
Αυτή η δήλωση στην πραγματικότητα είναι πάντα λανθασμένη. Οι άνθρωποι που φαίνονται αδιάφοροι απέναντι σε χρήσιμες συμβουλές μπορούν προς μεγάλη έκπληξη όλων να τις ακολουθήσουν κατά γράμμα και να αλλάξουν προς το καλύτερο. Το αν ο/η σύντροφός σας είναι πρόθυμος/η να αλλάξει είναι ένα άλλο θέμα. Αλλά αν εσείς οι ίδιοι κάνετε κάποιες αλλαγές, αυτό από μόνο του μπορεί να προκαλέσει αλλαγές και στο/στη σύντροφό σας. Επιπλέον, μπορεί να διαπιστώσετε ότι ο/η σύντροφός σας δε χρειάζεται να αλλάξει σε πολύ μεγάλο βαθμό ώστε να γίνει πιο ευχάριστος/η και πιο ανοιχτός/η για προσέγγιση.
Έχει μεγάλη σημασία να αναγνωρίσετε το γεγονός ότι οι άνθρωποι όντως αλλάζουν διαρκώς κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Το κεντρικό νευρικό μας σύστημα είναι οργανωμένο έτσι ώστε να ενθαρρύνει τη μάθηση νέων και βελτιωμένων συμπεριφορών και στρατηγικών.

"Αφού δεν τα πηγαίνουμε καλά ως τώρα, πώς μπορώ να ελπίσω ότι θα τα πάμε καλύτερα στο μέλλον;" 
Κάτι τέτοιο δεν απαιτεί υποχρεωτικά "δουλειά". Μπορεί να είναι τόσο απλά όσο το να σχεδιάσετε να τρώτε έξω μια φορά την εβδομάδα μαζί ή να αποφασίσετε να διηγείστε μία ενδιαφέρουσα προσωπική ιστορία κάθε μέρα. Αυτές οι δραστηριότητες μπορούν να εισάγουν ένα μικρό, νέο στοιχείο ικανοποίησης, που αρχίζει να στρέφει την ισορροπία προς την ευτυχία.
Παρά τις κάποιες ομοιότητες στο γούστο και στην προσωπικότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι που παντρεύονται έχουν τεράστιες διαφορές στο στιλ και σε πολλές συνήθειες. Πολύ λίγα είναι εκείνα τα ζευγάρια που ξέρουν πώς να συμφιλιώνουν αυτές τις διαφορές. Συνεπώς, δεν μπορείτε να θεωρείτε τη σχέση σας μειονεκτική εφόσον δεν έχετε αναπτύξει ακόμα τις ικανότητες εκείνες που θα σας βοηθήσουν να δεχτείτε πιο εύκολα το/τη σύντροφό σας. Ερμηνεύοντας τις δυσκολίες της συμβίωσης ως ένδειξη ότι είναι "νοσηρή" ή "προβληματική", το ζευγάρι αποκλείει τη δυνατότητα θετικής εξέλιξης της σχέσης τους.

"Με πλήγωσε. Του αξίζει μια παρόμοια συμπεριφορά" 
"Δεν υπάρχει πρόβλημα με μένα. Αν ο σύντροφός μου άλλαζε, όλα θα ήταν μια χαρά" 
Αν οι αντιδράσεις σας οδηγούν τη σχέση σας σε αδιέξοδο, τότε είναι σίγουρα αυτοκαταστροφικές, ακόμη κι αν σας φαίνονται δικαιολογημένες. Το γεγονός ότι και ο/η σύντροφός σας αντιδρά με τον ίδιο τρόπο δεν αποτελεί αξιόπιστο λόγο για να διαιωνίζετε κάτι που μόνο σας πληγώνει - ιδιαίτερα όταν μπορείτε να το αλλάξετε. Ακόμη κι αν πιστεύετε ότι έχετε απόλυτο δίκιο και ο/η σύντροφός σας άδικο, υπάρχουν τρόπο να αλλάξετε τη στάση του/της.
Η ιδέα ότι ένας μη λειτουργικός τρόπος συμπεριφοράς δικαιώνεται γιατί νιώθετε πληγωμένοι εξασφαλίζει μόνο το ότι θα συνεχίσετε να νιώθετε έτσι. Ο κύκλος της ψυχικής φθοράς και της αντεκδίκησης δε σταματά ποτέ. Κάποιος πρέπει να πάρει την πρωτοβουλία να σπάσει τον κύκλο - και αυτός μπορεί κάλλιστα να είστε εσείς.

"Δεν είναι δίκαιο να προσπαθώ μόνος μου" 

"Και οι δυο θα πρέπει να προσπαθούν - δε βλέπω το λόγο γιατί θα πρέπει ν' αλλάξω μόνο εγώ"

Εισάγοντας την αρχή της δικαιοσύνης, λειτουργείτε μάλλον σ' ένα άσχετο ή εξωπραγματικό επίπεδο. Ο πιο πιθανός λόγος για τον οποίο μπορεί να μην συμπορεύεστε στην προσπάθεια είναι ότι διαφέρετε ως προς την κινητοποίηση, τη γνώση των προβλημάτων και την ικανότητα να κάνετε αλλαγές. Για παράδειγμα, μπορεί να είστε πολύ πιο ικανοί/ες από το/τη σύντροφό σας στο να αναλαμβάνετε πρωτοβουλίες, απλά επειδή είστε πιο αισιόδοξος/η. Ή μπορεί να βιώνετε πολύ μεγαλύτερο πόνο, κάτι που σας κινητοποιεί περισσότερο από το/τη σύντροφό σας. 

Δεν είναι απαραίτητο και οι δύο σύντροφοι να ξεκινήσουν ταυτόχρονα την προσπάθεια. Ο ένας από τους δύο πρέπει να πάρει την πρωτοβουλία να εμφυσήσει μία νέα πνοή στη σχέση ή να προλάβει την αδιέξοδη πορεία της. Μόλις λοιπόν βρεθείτε στη σωστή κατεύθυνση, υπάρχει η λογική πιθανότητα ο/η σύντροφός σας να σας ακολουθήσει. 

Στην ουσία, το επιχείρημα "δεν είναι δίκαιο" είναι αντιλειτουργικό γιατί αγνοεί την πραγματικότητα των διαφορών μεταξύ των συντρόφων. Είναι προτιμότερο να δεχτείτε την "ανισότητα" και να πετύχετε κάτι παρά να "κολλήσετε" στις αφηρημένες έννοιες της δικαιοσύνης και να βλέπετε τη σχέση σας να καταρρέει. 

"Δεν υπάρχει πρόβλημα με μένα. Αν ο σύντροφός μου άλλαζε, όλα θα ήταν μια χαρά" 

"Δεν είχα κανένα πρόβλημα στη ζωή μου ως τη στιγμή που παντρεύτηκα" 

Ακόμα κι αν πιστεύετε ότι ο/η σύντροφός σας είναι υπεύθυνος/η για τα προβλήματά σας, η έμφαση στα ελαττώματα του/της συντρόφου σας μπορεί από μόνη της να συνιστά σύμπτωμα διαταραγμένης σχέσης. Επιπλέον, υποτιμητικές σκέψεις όπως "Ο/Η σύντροφός μου είναι ανυπόφορος/η" μπορεί να εκφράζουν τη δική σας αντίληψη παρά μια αντικειμενική εκτίμηση. Για παράδειγμα, ένα άντρας που εξοργίζεται και λογομαχεί κατά τη διάρκεια μίας συζυγικής διαφοράς μπορεί να είναι απόλυτα λογικός με τους άλλους ανθρώπους. Συνεπώς, η καλύτερη μέθοδος είναι να αγνοήσετε την "παράλογη" συμπεριφορά και να συγκεντρωθείτε σ' αυτά που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τη δυσαρέσκειά του/της: δώστε έμφαση στην αιτία, και όχι στο αποτέλεσμα. 

Μία άλλη πραγματικότητα που πρέπει να λάβετε σοβαρά υπόψη σας είναι ότι η αντίληψή σας για την ενοχλητική συμπεριφορά του/της συντρόφου σας μπορεί να είναι διογκωμένη ή διαστρεβλωμένη. Αυτό που ένας αμερόληπτος παρατηρητής θα χαρακτήριζε ως περίεργο ή υπερβολικό, μπορεί σε σας να φαίνεται εξωφρενικό ή γελοίο.  

(Από το βιβλίο "Δεν αρκεί μόνο η αγάπη" του Άαρον Μπεκ)

O πρώην της πρώην του πρώην....

Οι κοινωνιολόγοι Moody James και Κatherine Stovel συνεργάστηκαν με τον Peter Bearman για να χαρτογραφήσουν το ερωτικό δίκτυο ενός λυκείου που απαρτιζόταν κυρίως από λευκούς μαθητές, χρησιμοποιώντας χρήσιμες πληροφορίες από περιγραφές ερωτικών δεσμών που καταγράφηκαν σε μία περίοδο δεκαοχτώ μηνών. Παρατηρήθηκε ότι το εκπληκτικό ποσοστό του 52% όλων των μαθητών που είχαν ερωτικές σχέσεις ήταν μέρος ενός πολύ μεγάλου τμήματος του δικτύου, το οποίο έμοιαζε "με μία μακρά αλυσίδα διασυνδέσεων που εισχωρούσε σε ολόκληρο τον πληθυσμό, όπως οι τηλεφωνικές γραμμές που ξεκινούν από έναν ζεύκτη και καταλήγουν στα σπίτια του κόσμου". 
Ο Moody και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν δύο συγκεκριμένους κανόνες σχετικά με την κοινωνική - σε αυτή την περίπτωση σεξουαλική - αλληλεπίδραση στα λύκεια, οι οποίοι επηρεάζουν έντονα τη δομή αυτού του δικτύου: Πρώτον, υπάρχει ο κανόνας κοινωνικής συμπεριφοράς ότι οι άνθρωποι έχουν συντρόφους που τους μοιάζουν. Δεύτερον, φαίνεται να υπάρχει ο κανόνας για το σεξ στο λύκειο "Μη συνάπτετε σχέση με τον πρώην ερωτικό σύντροφο του νυν συντρόφου του πρώην συντρόφου σας". 
Είμαστε σίγουροι ότι χρειάστηκε να διαβάσετε αυτό τον κανόνα παραπάνω από μία φορά για να τον καταλάβετε. Είμαστε επίσης σχεδόν σίγουροι ότι, όταν ήσαστε στο λύκειο, δεν είχατε αποστηθίσει τον κανόνα. Ωστόσο, αν θυμηθείτε τους συντρόφους που είχατε, νομίζουμε ότι θα δυσκολευτείτε να βρείτε κάποια περίπτωση στην οποία παραβιάσατε τον συγκεκριμένο κανόνα. Ένας εύκολος τρόπος να το ελέγξετε είναι να αναρωτηθείτε: "Είχα ποτέ τους ίδιους ερωτικούς συντρόφους με το καλύτερο φιλαράκι μου;". Το πιθανότερο, η απάντησή σας θα είναι αρνητική. 
Αυτός ο κανόνας, το να μη συνάπτουμε σχέσεις με πρώην συντρόφους των φίλων μας, αποτελεί παράδειγμα του πώς οι κοινωνικές διαδικασίες μπορούν να καθορίσουν τη συνολική δομή ενός δικτύου με τρόπους τους οποίους τα ίδια τα άτομα αδυνατούν να αντιληφθούν ή να επηρεάσουν. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι ακολουθούν έναν φαινομενικά απλό κανόνα (συνειδητά ή ασυνείδητα), και έτσι ενσωματώνονται σε ένα δίκτυο που έχει μια συγκεκριμένη δομή. 
Πολλοί συνάπτουν ερωτικές σχέσεις με άλλους που βρίσκονται αρχικά τρεις βαθμούς μακριά τους, τώρα όμως έχουμε έναν κανόνα που αντιτίθεται στη σύναψη σχέσεων με τον φίλο του φίλου ενός φίλου μας. Ποια είναι η διαφορά; Όπως φαίνεται, έχει μεγάλη σημασία το φύλο, αλλά και η σειρά των ερωτικών σχέσεων μεταξύ αυτών των κοινωνικών επαφών. Οι περισσότερες στενές φιλίες συναντώνται σε άτομα του ίδιου φύλου, επομένως η φυσιολογική ροή των πραγμάτων είναι ένα ετερόφυλο ζευγάρι να γνωρίσει μεταξύ τους δύο φίλους του (τον φίλο του άνδρα με το φίλο της γυναίκας), που στη συνέχεια μπορούν να συνάψουν σχέση αν το επιθυμούν. Εντούτοις, αν μία γυναίκα εγκαταλείψει τον σύντροφό της για να συνάψει σχέση με τον σύντροφο της καλύτερής της φίλης, τότε ο παρατημένος σύντροφος και η (πιθανότατα, πρώην πλέον) καλύτερή της φίλη δεν έχουν πολλές πιθανότητες να γίνουν ζευγάρι. 
Αυτό μπορεί να συμβαίνει εξαιτίας αυτού που ο Moody και οι συνεργάτες του ονομάζουν πρόβλημα "των δευτερείων". Και οι δύο παρατημένοι εραστές "έχουν έρθει δεύτεροι" - έχουν χάσει το σύντροφό τους από ένα μέλος του άλλου ζευγαριού. 
Κανείς δεν ενδιαφέρεται για τον νικητή του χάλκινου μεταλλίου σε μία αθλητική διοργάνωση και καμία δεν θέλει να τα φτιάξει με τον πρώην της ερωμένης του πρώην εραστή της. 


(Από το βιβλίο "Συνδεδεμένοι" των Nicholas Christakis και James Fowler)