Διαζύγιο - Μέρος Δ': Συμβουλευτική

Στόχος της συμβουλευτικής διαζυγίου είναι να βοηθήσει το ζευγάρι να αποσυνδεθεί από το γάμο με τις λιγότερες επιπτώσεις, τόσο για τους δύο συντρόφους όσο και για τα παιδιά, και να δημιουργήσει νέες σχέσεις. Οι συμβουλευτικές παρεμβάσεις, είτε σε ομαδική είτε σε ατομική βάση, μπορούν να βοηθήσουν το άτομο στα διαφορετικά στάδια του χωρισμού. Στόχος τους είναι η αποτελεσματική βοήθεια στο άτομο προκειμένου να ξεπεράσει το θρήνο του, να ανακτήσει την αυτοπεποίθηση του και να λειτουργήσει ικανοποιητικά σε όλους τους τομείς της ζωής.

Ένα ακόμα πολύ σημαντικό θέμα, στο οποίο εστιάζει η συμβουλευτική διαζυγίου, είναι η σχέση του κάθε γονέα με τα παιδιά αλλά και η σχέση των δύο γονέων απέναντι στα ζητήματα που αφορούν τα παιδιά τους. Η ψυχολογική κατάσταση των γονέων φαίνεται να σχετίζεται άμεσα με την προσαρμογή των παιδιών μετά το διαζύγιο.

Σε κάθε μορφή ψυχοθεραπείας ή συμβουλευτικής υποστήριξης μετά το χωρισμό των γονέων, ο ειδικός προσπαθεί να δημιουργήσει ένα κλίμα όπου το κάθε μέλος της οικογένειας νιώθει ότι τόσο τα αισθήματα όσο και οι αντιλήψεις του γίνονται κατανοητά.

Ειδικότερα, όταν ο ειδικός έρχεται σε επαφή με τα παιδιά διαζευγμένων γονέων, καθοριστικός παράγοντας για μια ειλικρινή επικοινωνία μαζί τους είναι να αποφύγει να πάρει θέση υπέρ του ενός ή του άλλου γονέα.
Το άτομο που εγκαταλείπεται μπορεί να έχει πραγματικούς φόβους για διάφορα θέματα, όπως τα οικονομικά και οι διακανονισμοί γύρω από την επιμέλεια των παιδιών, τα οποία ο θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει να λυθούν. Πέρα από όλα αυτά, συμβαίνει συχνά όταν μια σχέση φτάνει στο τέλος της, να υπάρχουν αντιλήψεις που κάνουν τον χωρισμό ακόμα πιο δύσκολο. Το άτομο που εγκαταλείπεται μπορεί να έχει πραγματικούς φόβους για διάφορα θέματα, όπως τα οικονομικά και οι διακανονισμοί γύρω από την επιμέλεια των παιδιών, τα οποία ο θεραπευτής μπορεί να βοηθήσει να λυθούν. 
Μια «παράλογη σκέψη» που προκαλείται από τον τερματισμό μιας σχέσης σχετίζεται με αντιλήψεις εξάρτησης όπως «Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αυτόν τον άνθρωπο». 
Μια ακόμα «παράλογη σκέψη» που μπορεί να έχουν όσοι εγκαταλείπονται από τον σύντροφό τους είναι «κάτι λάθος πάει με μένα». 
Από την άλλη πλευρά, οι σύζυγοι που εγκαταλείπουν τη σχέση μπορεί επίσης να νομίζουν ότι η διαδικασία του χωρισμού τους βλάπτει. Η πιο συνηθισμένη αντίδραση είναι τα αισθήματα ενοχής επειδή προκάλεσαν τόσο πόνο στο/στη σύντροφό τους και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Τις περισσότερες φορές είναι της αντίληψης ότι «Εγώ ευθύνομαι για τον πόνο. Πρέπει να κάνω κάτι για να τον απαλύνω».
Η Λογικο-θυμική προσέγγιση  αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας του '50 από τον  Αllbert Ellis. Στηρίζεται στο ότι τα συναισθηματικά προβλήματα (άγχος , φόβος κλπ) που αντιμετωπίζει  κάποιο άτομο οφείλονται σε παράλογες σκέψεις που κάνει και τις οποίες μπορεί να  αντικαταστήσει με άλλες λογικές σύμφωνα με την λογική του σκέψη.

Στην περίπτωση του διαζυγίου οι «παράλογες» ιδέες που υποθετικά υπάρχουν σε όλα τα μέλη της  οικογένειας μπορούν να είναι:

1. Είναι καταστροφικό εάν οι γονείς πάρουν διαζύγιο, για τους ίδιους αλλά και για τα παιδιά.

2. Στην περίπτωση που πάρουν διαζύγιο οι γονείς, αυτοί θα πάψουν να αγαπούν τα παιδιά τους.

3. Το ίδιο το διαζύγιο δρά καταλυτικά (αρνητικά) στους γονείς και στα παιδιά για την μετέπειτα ζωή τους.

4. Τα παιδιά ως ενήλικες υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να κάνουν και τα ίδια προβληματικό γάμο.

5. Το ότι πρόκειται να πάρει κάποιο άτομο διαζύγιο πρέπει να τον απασχολεί συνέχεια.

6. Είναι καλύτερο να αποφύγεις το να συζητήσεις τα προβλήματα που έχεις με τον/την σύζυγο γιατί αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διαζύγιο.

7. Είναι δύσκολο να προσαρμοστείς σε μια νεα κατάσταση, αυτή μετά το διαζύγιο. Είναι σίγουρη η μοναξιά, η οποία είναι κάτι το τρομερά καταστροφικό.

8.   Το διαζύγιο είναι αναπόφευκτο αφού έτσι οδηγούνται τα πράγματα.

9.   Οι συνέπειες του διαζυγίου για τα παιδιά είναι καταστροφικές.

10. Το κοινωνικό περιβάλλον είναι αυτό που με εμποδίζει να πάρω διαζύγιο, η επικριτική του στάση είναι κάτι που δεν αντέχω.

Κατόπιν ο στόχος είναι η μείωση της αυτοκαταστροφικής τάσης  των  συζύγων  εξηγώντας τους την σχέση που υπάρχει μεταξύ των συμπτωμάτων που έχει και του ίδιου του γεγονότος και του μηχανισμού που παρεμβάλλεται, δηλαδή των παγιωμένων ιδεών του.

Στην συνέχεια επιχειρείται η αντικατάσταση των παραπάνω παράλογων ιδεων με λογικές και η πιο λογική «σκέψη» (εσωτερικός διάλογος): 

1. Οι γονείς σκοπεύουν να διαλύσουν το γάμο τους, να ζουν σε ξεχωριστά σπίτια γιατί δεν αγαπούν πια ο ένας τον άλλον και δεν μπορούν να ζήσουν μαζί χωρίς να τσακώνονται. Το διαζύγιο δεν οφείλεται σε οτιδήποτε που μπορεί να έχουν κάνει τα παιδιά.

2. Η πρόθεσή τους είναι να εξακολουθήσουν να υπάρχουν ως γονείς για τα παιδιά τους, να τα αγαπούν και να τα φροντίζουν ώσπου να μεγαλώσουν. Υπόσχονται ότι αυτό θα γίνει έστω κι αν ξαναπαντρευτούν και έχουν άλλα παιδιά.

3. Τα παιδιά θα ζουν στο σπίτι του ενός από τους δύο γονείς και θα επισκέπτονται τον άλλον τακτικά. Θέλουν και οι δύο να διατηρηθεί ο δεσμός των παιδιών με τον άλλο γονέα.

4. Ο χωρισμός είναι οριστικός έστω κι αν διατηρηθούν φιλικές σχέσεις μεταξύ των γονέων. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα ξαναζήσουν μαζί.

5. Μετά το διαζύγιο υπάρχει περίπτωση να βιώσει μοναξιά ο ένας ή και οι δύο σύζυγοι αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι αυτή θα συνεχιστεί και στο μελλον.

6. Οι γονείς γνωρίζουν ότι τα παιδιά θα θυμώσουν, θα ανησυχήσουν, θα νιώσουν ανασφάλεια. Λυπούνται γι'αυτό και θα βοηθήσουν τα παιδιά τους να ελέγξουν αυτά τα συναισθήματα.

7. Το διαζύγιο δεν είναι δυστυχώς σπάνιο σήμερα. Γι'αυτό και τα παιδιά δεν πρέπει να αισθάνονται διαφορετικά από τα άλλα ή να ντρέπονται γιατί οι γονείς τους έχουν χωρίσει.

8. Το ότι οι γονείς πήραν διαζύγιο δεν σημαίνει ότι αυτοί δεν μπορούν να ξαναπαντρευτούν και τα παιδιά τους θα κάνουν αποτυχημένους γάμους.

9. Η απόφαση για το διαζύγιο είναι αποκλειστικά των δύο συντρόφων, ή οποία έχει παρθεί με υπευθυνότητα, ψυχραιμία και διάλογο.
10. Οι γονείς, μαζί ή ξεχωριστά, θα συζητούν με τα παιδιά όλα τα παραπάνω και πριν και μετά το διαζύγιο. Είναι δύσκολο γι'αυτά να προσαρμοσθούν στη νέα κατάσταση και πρέπει να εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους με όποιο τρόπο θέλουν και να είναι ελεύθερα να βάζουν ερωτήματα που οι γονείς θα προσπαθήσουν να απαντήσουν.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να προετοιμάσουν τα παιδιά τους και να τα βοηθήσουν να βιώσουν το διαζύγιο όσο πιο ανώδυνα γίνεται?

1. Να συνειδητοποιήσουν ότι όσο έντονες και αν είναι οι διαφορές τους θα πρέπει να τις εξομαλύνουν προκειμένου να διατηρήσουν ικανοποιητική επικοινωνία και συνεργασία για τα θέματα των παιδιών
2. Να είναι και οι δύο παρόντες όταν ανακοινώνουν στα παιδιά τον επικείμενο χωρισμό και να τα διαβεβαιώνουν ότι δεν οφείλεται σε αυτά ο χωρισμός τους και ότι θα συνεχίσουν να τα αγαπούν.
3. Να φροντίζουν από κοινού για τις ανάγκες των παιδιών τους με στόχο να μην αλλάξουν προς το χειρότερο οι συνθήκες διαβίωσης των παιδιών.
4. Να διασφαλίζονται οι συχνές συναντήσεις ή η επικοινωνία με τον γονέα που δεν έχει την επιμέλεια.
5. Να προσπαθήσει ο γονέας που έχει την επιμέλεια να διατηρήσει τις καθημερινές συνήθειες του παιδιού, που θα του προσφέρουν μια σταθερότητα σε μια περίοδο έντονων αλλαγών.
6. Να δείχνουν κατανόηση σε τυχόν δύσκολη συμπεριφορά των παιδιών αλλά παράλληλα να συνεχίσουν να οριοθετούν συμπεριφορές και συνήθειες των παιδιών.
7. Να μην επιφορτίσουν τα παιδιά με ευθύνες που δεν αρμόζουν στην ηλικία τους.